عناصر نفرين و نمود جنسيت در دوبيتي‌ هاي مكتوب عامۀ فارس

The Elements of Curse and the Representation of Gender in the Written Couplets of Fars folklore

نفرين يكي از شيوه هاي واكنش انسان در برابر موانعي است كه در طول زندگي با آنها مواجه ميشود. واژۀ نفرين به معناي دعاي بد است و بيشتر در شرايط عجز و ناتواني انسان بروز مييابد. باور به تأثيرگذاري نفرين بيشتر از آنجاست كه عامل اجراي آن، يكي از نيروهاي ايزدي و مينوي است. هرچند باور به اين تأثيرگذاري در گروههاي مختلف اجتماعي وجود داشته است، اما مردم عامه به دليل باورها و شرايط اجتماعي متفاوتي كه داشته اند بيشتر از اين ابزار استفاده و در قالب زبان گفتاري يا نوشتاري آن را بيان ميكردهاند. يكي از اين قالبها دوبيتي است كه عامه آن را براي بيان بسياري از واكنشها و احساسات خود مناسب دانسته اند. بنابراين، استفاده از آن براي بيان نفرين نيز طبيعي است. اين پژوهش، به روش تحليلي ـ توصيفي، نفرين هاي نموديافته در 4391 دوبيتي رايج در ميان عامۀ استان فارس را بررسي كرده و با بسامديابي از عناصر نفرين كننده، نفرينشونده و دليل نفرين، به تحليل آماري و نمود اين عناصر و جنسيت، در اين حوزه از فرهنگ عامه پرداخته است. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد در اشعار بررسي شده، همۀ نفرين كنندگان جز در يك نمونه، انسان و نيمي از نفرين شوندگان غيرانساناند، نكته اي كه ميتواند به ترتيب به‌دليل ارتباط واكنش نفرين با سخنگويي انسان و فرافكني تقصير بر غيرانسان باشد. در دوبيتيها، عاشق بيشترين نمود (82 درصد) را از ميان 19 گروه نفرينكننده دارد و معشوق نيز با 23/16 درصد، اصليترين طرف در ميان نفرينشوندگان است. همچنين از منظر جنسيت، زن در نفرين ها، بيشتر در مقام نفرينشونده قرار مي گيرد، ويژگي اي كه مربوط به جامعۀ مردسالار است كه افزونبر ضعف و خودخواهي جنس مرد در برابر موانع، صبوري زن و پاي‌بندي بيشترش را به رابطۀ عاشقانه نشان ميدهد. هرچند ميتواند مؤيّد به‌رسميت نشناختن حقّ زن براي اعتراض نيز باشد و يكطرفه بودن رابطۀ عشق را نيز در جامعۀ مردمحور تأييد كند. از منظر تحليل دلايل نفرين نيز، مانع وصل شدن، ديگرگزيني، جلب توجه معشوق و ناكامي عاشق، بيشترين بسامد را در دوبيتي هاي عامه دارند، مؤلفه اي كه با وجه غنايي اشعار پيوندي مشخص دارد.

This research has been carried out based on an analytical-descriptive method focusing 4391 couplets common among the folklore of Fars province. This study also analyzes the frequencies of the elements including the one who curses, the one who is cursed and the cause of curse. Then, they are analyzed from the statistical point. Finally, the reflection of these elements and gender has been heeded in the field of the folklore culture. The findings of this research indicate that in the poems considered in this study, all the ones who curse are human and half of the beings who are cursed are non- human. This could be as a result of the connection between the curse reaction and human speech against human factors, obstacles, and the projection of guilt on non-humans. In the couplets, the lover has the most reflection (82%) out of the nineteen groups of the ones who curse and the ones who are loved have got 34% of the ones who are cursed. From the gender perspective, women are the ones who are cursed the most. The aim specification of the male oriented society is that men are arrogant and are weak against the obstacles, whereas women are patient and are loyal toward their romantic relationship. Nonetheless, it may reveal the denial of woman's right to complaint. It also confirms the one sidedness of romantic relationship in a male oriented society