مصاديق آيات قرآني در متون عرفاني

Quranic Verses in Mystical Texts

عرفا و صوفيه براي بيان مفاهيم و اصطلاحات عرفان نظري و عرفان عملي همواره از آيات قرآن كريم بهره جسته اند؛ آنان براي بيان كشف و شهود و تجربيات عارفانه خود نيز هيچ زباني را كارآمدتر و رساتر از زبان قرآن نمي دانستند. از اين رو، مي توان به آساني و به وفور معنا، تفسير، تاويل و مصداق بسياري از آيات قرآن را در متون عرفان و تصوف يافت. تمركز اصلي اين جستار بر مصاديق آيات قرآن در اين متون است. متون عرفاني منتخب اين جستار به زبان فارسي است. در ابتداي مقاله به ارايه تعريف مصداق در علم معني شناسي پرداخته شده تا تفاوت آن با معني "مفهوم" و "معنا" به دست آيد و سپس تعاريف مصداق و تفاوت آن با تاويل در علوم قرآني كاويده و در پايان نمونه هايي از مصاديق آيات قرآن در اين متون ذكرگرديده است. "ملوك" و "قريه" در آيه 34 سوره نمل، "كرامت" در آيه 70 سوره اسراء ، "امانت" در آيه 72 سوره احزاب و واژگان "صراط مستقيم" ، "تقوي" و "هوي" از جمله مواردي است كه در اين جستار در بيست متن عرفاني فارسي، مصداق يابي شده است.

Mystics and Sufis have always used the verses of the Holy Qur'an to express the concepts and terms of theoretical and practical Mysticism; they did not consider any language more efficient and profound than the language of the Qur'an to express their mystical discoveries, intuitions and experiences. Therefore, many meanings, interpretations, Ta'vil and referent of many verses of the Qur'an can be found in the texts of Mysticism and Sufism. The main focus of this article is to find the referent of Quranic verses in these texts. The selected mystical texts of this article are in Persian. At the beginning of the article, the definition of referent is presented in the context of semantics to distinguish it from the words "concept" and "meaning", and then the definitions of referent and its difference with Ta'vil in the Quranic sciences are explored. Finally, examples of these referents of Quranic verses are mentioned in these texts. "molook" and "Qarye" in verse 34 of Surah An-Naml, "Keramat" in verse 70 of Surah Asra, "Amanat" in verse 72 of Surah Al-Ahzab and the words "Serate Mostaqim", "Taq'va" and "Hava" are examples that have been incorporated in twenty Persian mystical texts.