چيستي قضيه با تأكيد بر نقش اغراض تكلم

در هر متن دست‌كم سه لايه معنايي مفردات (ماده)، ساختارهاي نحوي زبان (صورت) و اغراض تكلم، فهم‌پذير است. مقاله پيش‌رو، به بررسي چيستي قضيه باتوجه به ضلع سوم، يعني «غرض تكلم» پرداخته است. غرض تكلم عبارت است امري كه مي‌تواند هدف متكلم از بيان يك جمله باشد. ساختارهاي نحوي، يكي از امكانات زباني در خدمت متكلم بوده و ممكن است يك ساختار نحوي مانند جمله خبري براي اغراضي متناظر مانند خبر يا غيرمتناظر مانند امر، استفاده شوند. جمله خبري در سطح دال، موضوع علم نحو است. در مقابل، جمله خبري در سطح مدلول عبارت است از تصور چند معناي مرتبط همراه با ادعاي تحقق آن ارتباط در عالم واقع. قضيه عبارت است از جمله خبري در سطح مدلول، به‌شرطي كه غرض از آن، خبر باشد. بنابراين، جمله خبري در سطح دال كه به لايه معناي نحوي مربوط است، بدون توجه به غرض تكلم، نه خبر است و نه انشاء و درنتيجه، بدون قرينه دال بر غرض، جمله خبري صرفاً مقتضي خبر بودن است. منطق‌دانان دو ديدگاه در تعريف منطق دارند. تعريف اول با محوريت صدق و كذب و تعريف دوم با محوريت ايقاع و انتزاع است. تعريف اول، تعريف به لازم است. تعريف دوم براساس هيئت قضيه در لايه معناي نحوي است و درنتيجه، در مواردي كه غرض از هيئت جمله خبري، انشاء باشد، مانع اغيار نيست.