تحليل محتواي كيفي آيات قرآن در رابطه با طاغوت و استلزامات تربيتي آن

هدف: طاغوت يكي از مفاهيم اصلي در تربيت قرآني است كه كفر نسبت به آن، بر ايمان به خدا مقدّم شده است. از اين رو در اين پژوهش، با هدف مشخص ساختن مفهوم طاغوت در قرآن و چگونگي موضع‌گيري انسان در رابطه با آن، آيات قرآن بررسي شدند. روش: در اين پژوهش با روش تحليل محتواي كيفي باردن، ابتدا شبكۀ مفهومي طاغوت بيان شده و متناسب با آن، آياتي به عنوان واحدهاي تحليل مشخص شدند. سپس اين آيات در سه مقولۀ بُعد هستي‌شناسي طاغوت، بُعد انسان‌شناسي طاغوت و بُعد ارزش‌شناسي طاغوت، تقسيم‌بندي و تحليل شدند. يافته‌ها: بر خلاف اينكه در فرهنگ عامه، طاغوت به عنوان مفهومي جامعه‌شناختي مطرح مي‌شود؛ قرآن طاغوت را از نگاه هستي‌شناسي، انسان‌شناسي، ارزش‌شناسي و جامعه‌شناسي مورد بحث قرار مي‌دهد. نتيجه‌گيري: منشأ طغيان، نفس و خواسته‌هاي نفساني است كه خود را در آنچه دارد، بي‌‏نياز از خدا پندارد و در نتيجۀ اين استغنا، سركشي كرده و حدود الهي را زير پا بگذارد. ولايت طاغوت در مقابل ولايت الهي قرار دارد و مي‌تواند پيروان خود را از نور به تاريكي سوق دهد و موجبات گمراهي آنان را فراهم آورد. از اين رو، لازم است در تربيت قرآني ابتدا نسبت انسان با طاغوت، در قالب كفر به آن مشخص شود.