مراحل سلوك در عرفان مسيحي و پالايش بودايي: مقايسه قصر دروني ترزاي آويلايي و راه پالايش بوداگوشه

شباهت‌هاي بين سنت‌هاي عرفاني مسيحيان، يهوديان و مسلمانان، به‌خصوص براي عبور از شكاف بين اديان الاهي و غيرالاهي سودمند خواهد بود. اين نوشته منازل عرفاني در نوشته‌هاي بوداگوشه، عالم بودايي، و قديس ترزا، عارف مسيحي، را مقايسه مي‌كند. ترزا، راه را به هفت مرحله تقسيم مي‌كند و مي‌كوشد به شمار فراوان منازل هر مرحله اشاره كند تا نشان دهد كه راه ممكن است شكل‌هاي متفاوتي به خود بگيرد. به نظر مي‌رسد بيشتر نكات گفته‌شده در سه منزل اول ترزا در انديشه بوداگوشه معادل دارد. بين شرح‌هاي ترسا و بوداگوشه، مجموعه كاملي از شباهت‌ها وجود دارد؛ به‌ويژه، الگوهاي مسير، كه موازي هم اجرا مي‌شوند. هر دو با پاكي آغاز مي‌كنند، هر دو به سوي حالت‌هاي دروني‌سازي، لذت و آرامش حركت مي‌كنند، سپس به سمت پديده خلسه مي‌روند، و بعد، پس‌زدن دنيا كه با كسب غيرعادي معرفت تركيب شده است، و هر دو با معرفتي تحول‌يافته پايان مي‌پذيرند كه براي هميشه در دسترس باقي خواهد بود. اگرچه تفاوت بسيار در جزئيات وجود دارد، و متن‌هاي متفاوت بسيار در ميان است، ساختار كلي شباهت چشمگيري دارد.