جايگاه عرف در منظومه دانش حكمت اسلامي

فاقد عنوان

«عرف» ازجمله عناصر اثرگذار بر رفتار فردي و اجتماعي آدميان است و انسان‌ها اغلب آگاهانه يا ناآگاهانه رفتار خويش را بر پايه آن قرار مي‌دهند. بررسي عرف در مطالعات فقهي سهم بسزايي دارد، اما امروزه به‌ندرت جايگاه عرف در منظومه دانش حكمت اسلامي بررسي مي‌شود. اين مقاله مي‌كوشد با روش «توصيف و تفسير» از منظري فلسفي به عرف نظر بيندازد. چارچوب مفهومي اين تحقيق براساس ديدگاه نصيرالدين طوسي در تعيين جايگاه عرف در مقايسه با حكمت عملي و شريعت الهي استوار است. ايشان براي اشاره به عرف، از واژگان «آداب ‌و رسوم» بهره مي‌گيرد. نتيجه اين تحقيق بيانگر آن است كه عرف، هم در مطالعات منطقي و هم از زاويه حكمت عملي مسايل مهمي را بازتوليد مي‌كند. برخلاف دانش فقه كه عرف را از منظري انفعالي و صرفا شرايط حجيت آن را بررسي مي‌نمايد، نگاه فلسفي به عرف فعالانه و كنشگرانه است و ضوابط و شرايط تحولات آن را نيز مي‌كاود. اهميت مطالعه فلسفي عرف در شرايط كنوني كه شيوه‌هاي رفتاري جوامع به‌سرعت در حال تحول شتابان و انتقال به جوامع ديگر است، افزون‌تر مي‌شود.

no abstract