جايگاه «قاعده نفي سبيل» از منظر قانون اساسي و روابط بين‌الملل ايران

The “Negation of Domination” (Nafy-e- Sabil) Rule from the Prepective of Iranian Constitutional Law and International Relations

قاعدة نفي سبيل از مهم‌ترين قواعدي است كه نقش تأثيرگذار بر تصميمات و سياست‌هاي كلان جامعه اسلامي دارد. تمام روابط فردي و جمعي تحت‌الشعاع اين قاعده هستند. اين اصل در روابط دولت با بيگانگان نقش مهم و اساسي دارد و طبق اين اصل در صورت تسلط كفار بر مسلمانان هر نوع رابطه نفي شده است. البته اين قاعده مانند بسياري از قواعد فقهي از جمله قاعدة «تزاحم» يا «نفي حرج» استثنائاتي دارد كه راه روابط با جامعة بين‌المللي را گشوده مي‌نمايد. همچنين قانونگذار ايران با اجراي اين قاعده در روابط بين‌الملل موجبات عدم تسلط خارجيان را مدنظر قرار داده است. در خصوص انطباق اين قاعده با استانداردهاي بين‌المللي از قبيل «اصل عدم مداخله» يا «اصل حاكميت برابر دولت‌ها» بايد گفت اين قاعده با استانداردهاي بين‌المللي گاهي در تعارض قرار مي‌گيرد كه در زمان اختلاف و تعارض بايد عدم تسلط بيگانگان بر مسلمانان محوريت داشته باشد.

The "negation of domination” rule is one of the principles that has had great impact on decisions and policies in Islamic society. The negation-of-domination rule significantly influences relations between the government of an Islamic state and foreign states as it effevtively bans any relationship that leads to foreign dominance over Muslims. Nonetheless, this rule has exceptions that allow a Muslim state to have relations with the international community. The Iranian legislature, for its part, has used the negation-of-domination rule to prevent foreign dominance. As for the compatibility of this rule with international standards such as the principles of non-intervention or sovereign equality, it should be noted that there are sometimes apparent contradictions between this rule and the said standards. In such cases the non-dominance of foreigners over Muslims prevails.