مفهوم قانون در انديشه ميرزا ملكم‌خان

The concept of law in the thought of Mirza Malkam Khan

قانون مفهوم كليدي مشروطيت ايران است. ايرانيان از آغاز دوران جديد تاريخ خود به اهميت اين مفهوم پي بردند. به باور آنها قانون راه حل مشكلات متعددي بود كه در كشور وجود داشت. انديشمندان ايراني از دوره قاجار كوشش كرده‌اند كه ديدگاه خود را در مورد اين مفهوم و چگونگي نوشتن آن در ايران بيان كنند. در اين مقاله به بررسي آراي يكي از مهمترين روشنفكران ايران در عصر قاجار در خصوص قانون پرداخته شده است. ميرزا ملكم خان از نخستين ايرانياني بود كه در مورد قانون سخنان متعددي گفت و تاريخ قانون خواهي ايرانيان با نام او گره خورده است. در اين مقاله كوشش شده است با روش توصيفي- تحليلي و با تكيه بر نوشته‌هاي ملكم خان تعريف او از قانون، چگونگي وضع قانون، ويژگي‌هاي قانون و نسبت فقه با قانون مورد بررسي قرار گيرد. اگرچه سخنان او در برخي موضوعات مانند ويژگي‌هاي قانون قابل توجه است، اما حقيقت آن است كه نمي‌توان انديشه‌اي منسجم و منظم در خصوص مفهوم قانون از آراي او بيرون كشيد.

Law is the key concept of Iran's constitutionalism. Iranians realized the importance of this concept from the beginning of the new era of their history. They believed that the law was the solution to many problems in the country. Iranian thinkers from the Qajar period have tried to express their views on this concept and how to write it in Iran. In this article, the opinions of one of the most important Iranian intellectuals about the law in the Qajar era have been examined. Mirza Malkam Khan was one of the first Iranians who spoke many words about the law, and the history of Iranian law-seeking is tied to his name. In this article, an attempt has been made to analyze the definition of law, how the law is established, the characteristics of law, and the relationship between Feghh and law by relying on Malkam Khan's writings. Although his words are significant on some issues such as the characteristics of law, the truth is that it is not possible to extract a coherent and orderly thought about the concept of law from his opinions.