انديشه نوسازي در بستر دولت مدرن و جنبش انقلابي در ايران معاصر

The Idea of Modernization in the Context of Modern State and Revolutionary Movement in Contemporary Iran

انديشه نوسازي در بستر دولت مدرن و جنبش انقلابي بيان‌كننده رابطه نيروهاي متعارضي است كه هر يك با رويكردي متفاوت به نوسازي نگريسته‌اند. در دوران پهلوي اول و دوم انديشه نوسازي همپاي تأسيس دولت مدرن تفسير شد و ساختماني از دولت مدرن و نهادهاي ملازم با آن را بنا نهاد اما به‌تدريج در سال‌هاي منتهي به انقلاب، روشنفكران با رويكردي ديگر به انديشه نوسازي و دولت مدرن نگريستند و گونه‌اي نو از دولت را پي‌ريزي نمودند. بدين جهت مقاله پيش‌رو به سير تغيير مفاهيم مرتبط با انديشه نوسازي در دوران پهلوي اول، دوم و منتهي به انقلاب اسلامي پرداخت و اين پرسش را بيان نمود كه انديشه نوسازي از چه جايگاهي در بستر دولت مدرن و جنبش انقلابي برخوردار بود؟ با تكيه بر جامعه‌شناسي تطبيقي_تاريخي نمايانديم كه انديشه نوسازي هم‌‌راستا با دولت مدرن بروز يافت و اين‌هماني ميان اين دو مفهوم شايد از نتايج سال‌هاي پسامشروطه بود اما انديشه نوسازي و دولت مدرن در سال‌هاي پس از 1320 و به‌ويژه دو دهه 50-1340 با نقد روشنفكران روبرو شد؛ نقدي كه دولت مدرن را با تمام سازوبرگ‌هايش فرسود و اين نقد منطقاً با نقد انديشه نوسازي هم‌معنا بود.

The main idea of this paper is to investigate the relationship of conflicting forces, each of which has looked at modernization differently. During the first and second Pahlavi periods, the idea of modernization was interpreted by the sovereignty as establishing a modern state and defining new tasks and structures for the state. Interpreting modernization as such, in the years leading to the revolution by the Pahlavi, intellectuals criticized this approach. They were looking for a different form of state contrary to Pahlavi's state. Thus, the question is, what type of state were they looking for? To do so, we used the historical-comparative sociological method to probe the question. The conclusion is that the modern state raises the modernization idea, and this identification between the two, perhaps, is from the results of the post-constitutional era. In the years following September 1941 and 1960-70, intellectuals criticized Pahlavi's modernization and, consequently, annihilated the modern state with all its structures and mechanisms.