پرسش از امكان مدرنيسم اسلامي ايراني در گذار به سوي پيشرفت اسلامي ايراني

Question about the Possibility of Iranian Islamic Modernism in the Transition to Iranian Islamic Progress

مقالۀ حاضر تحقيقي در باب امكان طرح نظري و تحقق عيني مدرنيسم اسلامي ايراني و چيستي رهيافت صحيح طرح تجدد و نوگرايي اسلامي ايراني است؛ از اين ‌رو پس از واكاوي معنايي ابعاد معرفتي و تكنولوژيك مدرنيسم، بنيادهاي فلسفي مدرنيسم را با توجه به وقايع تاريخي و روند تكوّن مدرنيته تشريح نموده است تا ابعاد هويتي مدرنيسم را آشكار ساخته، به مثابه مبناي تحليل در قِبال پرسش مطرح‌شده، به كارگيرد. در ادامه با اتخاذ روش زمينه‌كاوي تاريخي- اجتماعي، روند تاريخي‌ شكل‌گيري جريان‌هاي فكري در ايران در مواجهه با مدرنيسم، به‌خصوص آرا و جريان‌هاي پس از انقلاب اسلامي را بررسي نموده است تا فضاي كلي گرايشهاي نظري و عملي‌اي كه به تاروپود انديشه‌ورزيِ دوران معاصر شكل داده‌است، در قالب مدل ارائه‌شده ترسيم شود. سپس بر مبناي تحليل ناشي از انباشت آرا و نقادي‌ها به ارزيابي گرايشهاي موجود پرداخته و درنهايت به اين جمع‌بندي رسيده است كه طرح مدرنيسم اسلامي ايراني، طرحي خودمتناقض بوده و به منظور نيل به پيشرفت و توسعۀ تعالي‌بخش، همراه با حفظ استقلال و هويت اسلامي ايراني لازم است، پس از نقادي جريان‌هاي مختلف تجددخواهي و منتقدان آن، رهيافتي مبنا قرار گيرد كه بر اساس مبادي، مباني و روش معرفت اسلامي و با توجه به ميراث تاريخي، فرهنگي و اجتماعي ايران اسلامي تقوّم يافته است.

This article is a research on the possibility of theoretical design and objective implementation of Iranian-Islamic modernism and finding the correct approach to the design of Iranian-Islamic modernity. Hence, after a semantic analysis of the epistemological and technological dimensions of modernism, I have described the philosophical foundations of modernism according to historical events and the evolution of modernity in order to reveal the identity dimensions of modernism and use it as a basis to analyze the above question. In addition, using a historical-social research method, I have studied the historical process of formation of intellectual currents confronting modernism in Iran, especially after the Islamic Revolution, to present – through a model - the general atmosphere of the theoretical and practical tendencies that have shaped the ideology of contemporary thought. Then, based on analyzing the accumulation of ideas and criticisms, it evaluates the existing tendencies and finally concludes that the Iranian-Islamic modernism is a self-contradictory proposal. an‎d in order to achieve elevating progress and development and to preserve the Iranian-Islamic independence and identity, it is necessary to criticize the various currents of modernism and its critics and establish an approach that is based on the basis, principles and methods of Islamic knowledge and is according to the historical, cultural and social heritage of Islamic Iran.