كليدواژه :
حسن حنفي , نومعتزله , رويكرد التقاطي , نظريۀ تفسير , پديدارشناسي , تاريخينگري , هرمنوتيك
چكيده فارسي :
حسن حنفي از متفكران روشنفكر معاصر مصر، داراي نظريۀ خاصي درباره هرمنوتيك متن به نام «نظريۀ تفسير» است. اين نظريه بر تأثير پيشفرضهاي مفسّر در تفسير، نسبي‌گرايي و قرائتهاي مختلف از دين مبتني است. پشتوانۀ فكري حنفي در نظريهپردازي از مكاتبي چون پديدارشناسي، اومانيسم، ماركسيسم، سوسياليسم و رويكرد تاريخي-تمدني و نومعتزله به عاريت گرفته شده است. از نظر او هرمنوتيك همان علم تأويل است و متن صورت مجردي است كه نياز به مضموني دارد كه آن را پر كند؛ از اين رو ما مضمون معاصري را براي متن قرار مي‌دهيم. حنفي با اين قرائت هرمنوتيكي مي‌خواهد به اركان ايمان و اسلام مسلط شده، به بازخواني علم كلام بپردازد. تفسير او تفسير تجربي زنده مشترك ميان مفسر و خواننده است كه متوقف بر غايت، روش و نيازهاي مفسر ميباشد؛ همچنين بر نيازها و مطالبات مردم تمركز و بر ابراز حق اغلب مردم تكيه كرده، اولويت را به واقعيت و تاريخ مي‌دهد. به تفكر التقاطي و گزينشي حنفي انتقادهاي جدي و بنياديني وارد است كه در اين مقاله به آن مي‌پردازيم. در اين نوشتار بر خلاف پژوهش‌هاي پيشين كه اغلب بر گزارش و روش‌شناسي انديشه‌هاي نوگراي حنفي در بازسازي ميراث اسلامي متمركز شده‌اند، با روش توصيفي و تحليل مفهومي و گزاره‌اي به تبيين و نقد رويكرد هرمنوتيكي حنفي در تفسير قرآن پرداخته مي‌شود.
چكيده لاتين :
Hassan Hanafi, one of the contemporary Egyptian intellectual thinkers, has a special theory about the hermeneutics of the text called the "theory of interpretation". This theory is based on the effect of the commentator's assumptions on the interpretation, relativism, and different readings of religion. Hanafi’s intellectual support in theorizing has been borrowed from schools such as Phenomenology, humanism, Marxism, Socialism, and the historical-civilizational and neo-Mu'tazilite approaches. In his view, hermeneutics is the science of interpretation, and the text is an abstract form that needs a theme to fill it; Hence we place a contemporary theme for the text. With this hermeneutic reading, Hanafi wants to master the pillars of faith and Islam and re-read theology. His interpretation is a live empirical commentary and common between the interpreter and the reader that focuses on the interpreter's purpose, method, and needs. It also focuses on the needs and demands of the people and relies on the expression of the rights of most people, giving priority to reality and history. There is a serious and fundamental critique of Hanafi eclectic and selective thinking, which we will discuss in the following article. In contrast to previous research, which has often focused on the reporting and methodology of modern Hanafi ideas in the reconstruction of Islamic heritage, this article explain and critique the Hanafi hermeneutic approach in interpreting the Qur'an with descriptive method and conceptual propositional analysis.
