استناد به دفاع ضرورت به‌عنوان عامل رافع مسئوليت بين‌المللي دولت در فقه اماميه و حقوق بين‌الملل با بررسي موردي سپر انساني (تترس)

«ضرورت» به عنوان يكي از عوامل رافع مسئوليت بين‌المللي دولت، تضمين‌كننده منافع اساسي دولت‌ها در شرايط خاص و استثنايي است. مطالعه تطبيقي ضرورت در دو نظام حقوق بين‌الملل و اسلام، نشان از برخي وجوه افتراق در كنار اشتراكات فراوان دارد. كاربرد اين اصل در مخاصمات مسلحانه با عنوان «ضرورت نظامي» جهت نقض مصونيت غير نظاميانِ سپر واقع‌شده (تترّس)، امري چالش‌برانگيز است؛ چرا كه سپر انساني در حقوق بين‌الملل و اسلام ممنوع بوده و جرم‌انگاري شده است. بنابراين سؤال ما اين است كه «اصل ضرورت، چه ماهيت و آثاري در حقوق بين‌الملل و فقه اماميه دارد و نحوه رفتار طرفين مخاصمه در قبال افراد و اموال غير نظاميِ سپر واقع‌شده چگونه بايد باشد؟»اين مقاله با روش تحقيق كيفي و با استفاده از روش‌هاي تفسير حقوقي از آيات و روايات و استفاده از نظرات فقهاي اسلام و مطالعه تاريخي سيره نبي اكرمN در جنگ‌ها صورت گرفته است. با بررسي اسناد و منابع فقهي به اين نتيجه رسيديم كه اصل ضرورت در هر دو نظام حقوقي، ماهيتي استثنايي دارد و صرفاً در مواردي كه «منفعت اساسي» دولت در خطر باشد، مجاز دانسته شده است. بنابراين با وجود ممنوعيت هر گونه آسيب به سپر انساني، در صورت اقتضاي ضرورت و به شرط رعايت اقدامات احتياطي، امكان حمله به اهداف نظامي همچنان وجود دارد.