بررسي انتقادي تفسير مشهور از آيه «لا اكراه في الدين»

در صدر آيه 256 سوره بقره، عبارت شريفه «لا اكراه في الدين» قرار دارد، كه وجود هرنوع اكراهي را از ساحت دين نفي نموده است. مفهوم و مدلول آيه فوق از گذشته محل مناقشه اهل تفسير بوده است.عموم مفسران شيعه براين عقيده اند كه آيه ناظر به نفي اجبار در پذيرش اصول و عقايد دين است. ولي از فروع و احكام و قوانين دين منصرف است. وجود برخي ابهامات و نكات تامل برانگيز در اين نظر، تبيين و بازنگري آن را، به منظور دفع شبهات و اصلاح برداشت هاي ناصحيح از آيه، ضروري ساخته است. در پژوهش حاضر با روش تحليلي و رويكردي نقادانه و با تكيه و تاكيد بر «مفهوم واژگان» به نقد وبررسي تفسير مذكور پرداخته ايم. تمايز بين اصول و فروع دين در مساله اجبار، بدون داشتن ادله كافي، يكسان دانستن مفهوم اكراه و اجبار و همچنين استناد به عبارت«قد تبين الرشد من الغي» براي نفي اكراه از دين، از مسايلي هستند كه در پژوهش حاضر مورد نقد قرار گرفته اند. بنظر مي رسد رفع ابهامات و شبهات و تبيين مفاهيم بلند آيه شريفه، تنها با ارايه تفسيري عرفاني نظير قول ملاصدرا ميسر است كه برپايه آن، آيه درصدد توصيف دينداري و بندگي مطلوب است كه در آن خداوند با رضايت و محبت اطاعت مي شود نه با اجبار و اكراه.