تأثير آموزش مهارت حل مسئله تريز بر تفكر خلاق و انتقادي دانش‌آموزان دوره دوم ابتدايي

The Effect of TRIZ Problem Solving Skills on Creative and Critical Thinking skills of the Elementary Students in District 5 of Tehran, Iran

پژوهش ‌حاضر با هدف بررسي تأثير آموزش مهارت حل‌ مسأله تريز بر تفكرخلاق و تفكر انتقادي دانش‌آموزان انجام شد. جامعه آماري اين پژوهش دانش‌آموزان دختر پايه ششم دوره ابتدايي منطقه 5 شهر تهران به تعداد 3958 نفر بودند. حجم نمونه با استفاده از جدول كوهن تعداد 60 نفر تعيين گرديد و به روش نمونه‌گيري تصادفي در دو گروه آزمايش و كنترل قرار گرفتند. روش پژوهشي نيمه‌آزمايشي به صورت پيش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه كنترل استفاده نمودند. ابزار اندازه‌گيري شامل آزمون تفكر خلاق تورنس(1974) و پرسشنامه استاندارد تفكر انتقادي رابرت انيس(1961) بود. گروه آزمايش به تعداد شش جلسه يك ساعته تحت مداخله آموزش مهارت حل مسأله ابداعي (تريز) قرار گرفت. پس از اتمام مداخله هر دو گروه مجدداً با استفاده از آزمون تفكر انتقادي رابرت انيس و آزمون تفكر خلاق تورنس پس‌آزمون شدند. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از روش‌هاي آمار توصيفي و آمار استنباطي شامل تحليل كواريانس چند متغيره با استفاده از نرم‌افزار اس ‌پي اس اس انجام شد. يافته‌هاي شان داد بين گروه آزمايش و گروه كنترل تفاوت معنادار وجود دارد و بين تمامي ابعاد تفكر انتقادي (درك معناي يك عبارت، تشخيص ابهام در نحوه استدلال، نتيجه‌گيري منطقي و درك هماهنگي، نتيجه‌گيري موجه، پيروي از يك اصل و قاعده يا قانون، صحت و مقبول بودن منابع و مآخذ يك ادعا) و ابعاد تفكر خلاق (ابتكار، بسط، سيالي و انعطاف‌پذيري) تفاوت وجود دارد. ميانگين نمرات تفكر انتقادي و تفكر خلاق درگروه آزمايش به طور معني‌داري نسبت به گروه كنترل افزايش پيدا كرده بود.

The purpose of this study was to investigate the effect of teaching TRIZ problem solving skills on students' Creative thinking and critical thinking. The statistical population of this study was 3958 female students in the sixth grade of elementary school in the 5th district of Tehran. The sample size was determined using Cohen's table of 60 people and they were divided into experimental and control groups by random sampling. A quasi-experimental research method as pretest-posttest with a control group was used. The measurement tool consisted of Torrance (1974) Creative Thinking Test and Critical Thinking Questionnaire (Robert Ennis, 1961). The experimental group underwent six one-hour sessions of innovative problem-solving skills training (TRIZ). At the end of the intervention, both groups were retested using the Robert Ennis Critical Thinking Test and the Torrance Creative Thinking Test. Data analysis was performed using descriptive statistics and multivariate covariance analysis through SPSS. The findings showed that there was a significant difference between the experimental group and control group and also there is a difference between all dimensions of critical thinking (understanding the meaning of a phrase, identifying the ambiguity in the way of reasoning, logical conclusion, understanding the coordination, justified conclusion, adherence to a rule or principle, the validity and acceptability of the sources of a claim) and the dimensions of creative thinking (ingenuity, expansion, fluidity, and flexibility). The mean score of critical thinking and creative thinking in the experimental group was significantly higher than that of the control group. Therefore, the results indicate that the teaching the problem solving skills by TRIZ affects creative thinking and critical thinking.