بررسي موسيقي بيروني و كناري اشعار حسرت همداني

تدوين فرهنگ تاريخي عروض شعر فارسي به نحوي كه بتوان زمان آغاز به كار رفتن يك وزن و سپس ميزان كاربرد آن در ادوار بعدي و تعيين بسامد و ترسيم فراز و نشيب موجود در تداول هر يك از اوزان عروضي را به دقت تمام تعيين كرد، امروزه خصوصاً با توجه به وجود چاپ‌هاي منقح از دواوين و منظومه‌هاي شعر فارسي، امري بسيار ضروري و مفيد به نظر مي‌رسد؛ خاصه از آن جهت كه جاي چنين فرهنگي ـ البته با ويژگي‌هاي مذكور فوق ـ در حوزه پژوهش‌ها و منابع موجود خالي است. بديهي است اولين قدم در راه تدوين چنين فرهنگي، بررسي يك يك ديوان‌هاي شعر فارسي موجود و استخراج نتايج آن به عنوان مواد و عناصر اوليه و اساسي مورد نياز است. اين مقاله، پاسخي است به اين نياز ضروري كه در آن ديوان اشعار حسرت همداني را از جهت رديف، قافيه و اوزان عروضي بررسي كرده‌ايم. روشي كه براي اين كار مد نظر است، روش توصيفي ـ تحليلي است. حسرت در اشعار خود، هشت بحر از بحور عروضي استفاده كرده‌است كه در اين ميان بحر هزج بسامد بالايي دارد. اكثر اشعار وي در قالب مُسدس و داراي قافيه اسمي هستند. در غزليات وي حروف روي «ن» و «ر» بيشتر بكار رفته‌اند. بسامد استفاده از رديف و اشعار مردف در غزليات شاعر زياد است. در موسيقي كناري، استفاده حسرت از كلمات خوش آهنگ و مصوّت بلند در قافيه باعث زيبايي و گوش‌نوازي اشعار وي شده‌است.