فوق برنامه‌ها و جهت گيري كارآفرينانه در فرهنگ سازماني دانشگاه؛ مطالعه موردي دانشگاه فردوسي مشهد

پژوهش حاضر در قالب رويكردي كيفي مبتني بر نظريه زمينه‎اي با هدف بررسي نسبت فرهنگ سازماني و شكل‎گيري تمايلات كارآفريني اجتماعي، به بررسي تجربه زيسته دانشجويان پيرامون فعاليت‎هاي فرهنگي و فوق‏برنامه در دانشگاه پرداخته‎است. تجزيه و تحليل داده‎ها كه از طريق مصاحبه‎هاي نيمه‎ساختاريافته با 22 دانشجو در دانشگاه فردوسي مشهد به دست آمد، منجر به صورت‌بندي پديدۀ مركزي تحت عنوان «فوق برنامه‌ها در دانشگاه: عرصه تلفيق نوآوري و نوع دوستي» شده‌است. اين پديده بر پايه مجموعه‌اي از شرايط زمينه‌اي از قبيل «جهت‌گيري استادمحور در فرهنگ سازماني دانشگاه»، «غلبه امور آموزشي‌پژوهشي بر امور تربيتي در دانشگاه» و «پويايي خرده‌فرهنگ‌هاي دانشجويي در قلمرو سازماني دانشگاه»، رخ داده است. مهمترين شرايط علي اثرگذار بر پديده مذكور عبارت از «تنوع و گستردگي فوق‌برنامه‌هاي آموزشي»، «الگوي اجرايي حاكم بر فعاليت‌هاي فوق‌برنامه» و «دسترس‌پذيري فوق برنامه‌ها در قالب‌هاي مالي و زماني» است. همچنين برخي شرايط مداخله‎اي مانند «تجارب مربوط به زندگي خانوادگي»، «سوابق تحصيلي در مدرسه» و «شرايط حاكم بر رشته و گروه آموزشي» شناسايي شدند. راهبردهاي اتخاذشده توسط دانشجويان در مقابل پديده مذكور شامل «اولويت‌دهي»، «توازن‌دهي» و «بي‌توجهي» به فوق‌برنامه منجر به پيامدهايي نظير «افزايش تمايل به كارگروهي»، «جهت‌گيري توامان فردي و جمعي در منفعت‌جويي»، «تحول در احساسات خيرخواهانه»، «گرايش به نوآوري» و «رشد تك ساحتي در بي‎توجهي به فوق برنامه‎ها» شده‎است.