تأثير ميزان سلولز و ليگنين بر مقاومت كششي ريشه گونه هاي درختي (مطالعه موردي: جنگل دارابكلا- شمال ايران)

مقدمه و هدف: ريشه گياهان يكي از مهمترين مصالح زنده جهت تثبيت و تسليح خاك دامنه ها و شيرواني هاي جاده هاي جنگلي مي باشد. اين مطالعه به منظور بررسي مقاومت كششي ريشه گونه هاي درختي با توجه به تغييرات ميزان ليگنين، سلولز و مواد استخراجي از ريشه انجام شد. مواد و روش‌ها: اين مطالعه در جنگل دارابكلا استان مازندران انجام شد. براي تعيين مقاومت كششي ريشه درختان، نمونه هاي ريشه از درختان راش، ممرز، توسكا، آزاد، انجيلي و بلوط بلندمازو به روش حفر چاله جمع آوري و آزمايش مقاومت كششي با استفاده از دستگاه اينسترون براي آنها انجام شد. همچنين ميزان ليگنين، سلولز، خاكستر و مواد استخراجي براي ريشه گونه هاي مختلف درختي با استفاده از تجزيه شيميايي اندازه گيري شد. به منظور مقايسه مقاومت كششي ريشه هاي گونه هاي درختي از تجزيه واريانس يك طرفه استفاده شد. همچنين از تحليل چند متغيره تشخيص براي تعيين معني‌داري و طبقه بندي گونه ها بر اساس مقادير سلولز، ليگنين، خاكستر و مواد مستخرجي استفاده شد. يافته‌ها: بيشترين مقاومت كششي براي گونه بلوط (MPa70/1) و انجيلي ( MPa 60/1) و كمترين مقاومت كششي براي گونه هاي توسكا ( MPa 41/2) و راش( MPa45/3) ثبت شد. نتايج نشان داد در گونه هاي راش، توسكا و انجيلي ميزان ليگنين بالا تر از ميزان سلولز اندازه گيري شده است. درحالي كه در گونه آزاد سلولز بيشترين سهم را دارد. در گونه راش و توسكا كه مقادير ليگنين آنها بيشتر است، ميانگين مقاومت كششي اندازه گيري شده از ساير گونه ها كمتر و براي گونه بلوط و ممرز كه مقادير سلولز آنها بيشتر ثبت شد، مقاومت كششي بيش از ساير گونه ها مي باشد. نتايج تحليل تشخيص نشان مي دهد سه گروه با درصد انطباق پذيري بالا توسكاراش، ممرزآزاد و انجيليبلوط تشكيل شده است كه با توجه به نتايج آزمايش هاي مقاومت كششي و تجزيه شيمايي ريشه وضعيت تقريباً مشابهي دارند. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج اين مطالعه بررسي ميزان ليگنين و سلولز ريشه گونه هاي مختلف و همچنين توجه به تحليل تشخيص و گروه بندي گونه ها با در نظر گرفتن چند عامل مي تواند به محققان در تصميم گيري براي انتخاب گونه مناسب پروژه هاي زيست مهندسي كمك زيادي نمايد.