اثر مشخصات فني و زهكشي جاده بر زمين لغزش هاي كنارجاده اي در حوزه جنگلي 85 استان گلستان

مقدمه و هدف: شناسايي ميزان اثرگذاري مشخصات فني مختلف و شرايط زهكشي راه يك روش علمي براي به تصوير كشاندن نقاطي است كه خطر وقوع لغزش در آن‌ها وجود دارد. زمين لغزش ها خسارت‌ها و مشكلاتي از قبيل افزايش هزينه ساخت جاده، افزايش هزينه نگهداري و تعميرات، اختلال در حمل و نقل و بالا بردن خسارات به ماشين‌ها را به وجود مي‌آورد. لذا به توجه به پيامدهاي مخربي كه زمين لغزش هاي كنارجاده اي بر امكان دسترسي به عرصه و هزينه هاي نگهداري راه متوجه مسئولين مي سازد لازم است عوامل اصلي محرك زمين لغزش ها شناسايي و راهكارهاي اجرايي مناسب جهت كنترل آنها اتخاذ شود. هدف از تحقيق حاضر بررسي اثر مشخصات فني و زهكشي راه بر زمين لغزش هاي كنار جاده اي در حوزه جنگلي 85 استان گلستان بود.مواد و روش ها: در پژوهش حاضر ابتدا كل جاده ه اي جنگلي حوزه پيمايش شد و تمامي زمين لغزش ها با مساحت هاي مختلف توسط سامانه موقعيت ياب جهاني (GPS) به ثبت رسيد. سپس مشخصات فني جاده شامل شيب طولي، ارتفاع و شيب ترانشه، حجم ترافيك، عرض و عمق جوي كناري، فاصله از آبروهاي عرضي و قطر آبروها تا مسافت 100 متري از دو طرف هر نقطه لغزشي مورد اندازه گيري قرار گرفت. همبستگي عوامل فني و زهكشي جاده با فرواني فراواني و وسعت زمين لغزش ها به كمك تجزيه و تحليل آماري مشخص شد.يافته ها: در مجموع 121 مورد زمين لغزش در حوزه آبخيز 85 استان گلستان به ثبت رسيد كه از اين ميان 22 مورد در جاده هاي با استاندارد بالا، 30 مورد در جاده هاي با استاندارد متوسط و 69 مورد در جاده هاي با استاندارد پايين مشاهده شد. به طور متوسط هر نقطه لغزشي در جاده هاي با استاندارد بالا، متوسط و پايين به ترتيب 13/95، 43/17 و 60/14 مترمربع مساحت داشت و مساحت كل زمين لغزش ها در اين سطوح استاندارد نيز به ترتيب 307، 1295 و 4150 مترمربع بود.نتيجه گيري: نتايج نشان داد كه فراواني و مساحت زمين لغزش ها با قطر آبرو، شيب و ارتفاع ترانشه همبستگي مثبت و معني دار داشت. بدين معني كه با افزايش شيب و ارتفاع ترانشه، تعداد و وسعت زمين لغزش ها افزايش يافت. همچنين در جاهايي كه آبروهاي عرضي به دليل دبي آب از قطر بيشتري برخوردار بودند تعداد و وسعت زمين لغزش ها بيشتر بود. حداكثر قطر آبروهاي عرضي 120 سانتي متر بود اما به دليل دبي بالا و رطوبت خاك اين آبروها نتوانستند جلوي زمين لغزش ها را بگيرند. لذا توصيه مي شود در چنين مناطقي از پل و ديواره هاي حفاظتي استفاده شود.