شاخص‌ها و مؤلفه‌هاي ارزيابي نوسانات و تغييرات اقليمي

زمينه و هدف: در پژوهش حاضر، مفاهيم مربوط به تغيير اقليم و مقياس‌هاي مطالعاتي اقليم و شاخص‌هاي مختلف مرتبط با تغيير اقليم ارائه شده و سپس، شاخص‌هاي مهم و كاربردي در ارزيابي تغييرات مؤلفه‌هاي حدي اقليمي مورد ارزيابي قرار گرفته است. روش: پايش تغييرات در وقايع حدي اقليمي نيازمند داده‌ها در مقياس زماني كوتاه‌مدت است. تعداد 32 شاخص مورد استفاده در تحقيق حاضر در دو دسته مرتبط با بارندگي و دما ارزيابي و طبقه‌بندي شدند. شاخص‌هاي بارندگي شامل مقادير حداكثر بارش و بارش‌هاي شديد، حداكثر تعداد روزهاي خشك و مرطوب متوالي، مجموع بارش روزهاي مرطوب، شاخص فصلي بارش (SI)، بودند. همچنين در خصوص دما، شاخص‌هاي روزهاي يخبندان (FD)، روزها و شب‌هاي حاره‌اي، گرم و سرد، بيشينه دماي حداقل و حداكثر روزانه و ماهانه و دامنه تغييرات شبانه‌روزي دما (DTR) و طول فصل رشد در سال (GSL) مي باشند. يافته‌ها: در انتخاب شاخص مناسب ارزيابي تغييرات اقليمي بايد طول دوره آماري موجود، نواقص آماري در داده‌ها، مقياس زماني داده‌ها (ساعتي، روزانه، ماهانه، سالانه) و هدف تحقيق مد نظر قرار گيرد. در پيش‌بيني خشكسالي و بيلان آب از مقادير متوسط و زمان‌بندي و در مطالعه رژيم و مدل‌سازي‌هاي جريان داده‌هاي روزانه مناسبتر هستند. در ارزيابي تغييرات پوشش گياهي ناشي از اقليم و نيز نوسانات آب‌هاي زيرزميني، شاخص‌هاي فصلي توزيع بارندگي و زمان‌بندي بهتر خواهد بود. در پيش‌بيني تغيير اقليم از شاخص‌هاي ميانگين و يا حداقل و حداكثرهاي روزانه و يا سالانه استفاده خواهد شد. نتيجه‌گيري: شاخص‌هاي معرفي شده مي‌تواند در انتخاب مؤلفه‌هاي اقليمي و رويكردهاي مديريت سازگار چالش‌هاي تغيير اقليم استفاده شود. در مجموع، انتخاب شاخص مناسب براساس داده‌هاي موجود و هدف تحقيق انجام مي‌شود و روش‌هاي آماري در تفسير متغيرها بر انتخاب شاخص تأثير خواهد داشت.