تحليل محتواي ديني در كتاب‌هاي فارسي دوره ي دبيرستان

Analysis of religious content in Persian high school textbooks

براي بررسي هر اثري اعم از مكتوب و غير مكتوب طرق مختلفي وجود دارد. يكي از اين روش‌ها، روش تحليل محتواست كه يكي از پركاربردترين روش‌هاي تحقيق در مطالعات علوم اجتماعي، رفتاري و انساني به شمار مي‌رود و به عنوان روش پژوهشي براي توصيف عيني، منظم و كمّي محتواي ارتباطات با هدف نهايي تفسير داده‌ها به كار مي‌رود. پژوهش حاضر نيز از اين تكنيك براي بررسي محتواي مذهبي كتاب‌هاي فارسي دوره دبيرستان بهره جسته است. اين پژوهش به لحاظ هدف از نوع كاربردي، بر اساس رويكرد اسنادي و از نظر روش اجرا مبتني بر تحليل محتوا (كمّي و كيفي) به شمارمي‌آيد. جامعه آماري پژوهش كتب فارسي دوره دوم دبيرستان و نمونه پژوهش تمام قسمت‌هاي كتاب‌هاي مذكور است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه از ميان5 كتاب ادبيّات تحليل شده‌، كتاب فارسي سوم دبيرستان دربرگيرنده‌ي بيشترين مضامين مذهبي بوده و كتاب علوم و فنون ادبي2، كمترين محتواي ديني را دارد. از ميان مضامين مورد بررسي، ذكر نام و صفات الهي با فراواني107مورد، در صدر محتواي مذهبي كتب فارسي دوره متوسطه قرار دارد و بيان وقايع مذهبي با تكرار3 باره‌ي خود، كمترين فراواني را به خود اختصاص داده است. مضامين مذهبي هم به ترتيب فراواني خود در كتاب‌هاي فارسي از اين قرارند: نمادهاي مذهبي، شخصيّت‌هاي مذهبي، اعتقادات ديني، ارزش‌هاي مذهبي، آيات و احاديث، اماكن مذهبي، شعائر ديني، مراسم مذهبي و وقايع مذهبي.

There are several ways to check for any effect, both written and unwritten. One of these methods is the content analysis method ,which is one of the most widely used research methods in the study of social sciences, behavior and humanities and it is used as a research method to objectively, systematically and quantitatively describe the content of communications with the ultimate goal of interpreting the data. The present study has also used this technique to examine the religious content of Persian books in high school. This research is applied in terms of purpose and is based on a documentary approach and in terms of implementation method is based on content analysis (quantitative and qualitative). The statistical population of the study is Persian high school books and the research sample is all the parts of the mentioned books. Studies show that among the 5 books of literature analyzed, the third high school Persian book contained the most religious themes and the book of literary sciences and technologies 2 has the least religious content. Among the studied subjects, mentioning the name and divine attributes with a frequency of 107 cases is at the top of the religious content of Persian high school books and the expression of religious events with repetition 3 times, has the least frequency. Religious themes in the order of their frequency in Persian books are as follows: Religious symbols, religious figures, religious beliefs, religious values, verses and hadiths, religious places, religious rites, religious ceremonies and religious events.