فرارسي فناورانه در صنعت اكتشاف و توليد نفت با رويكرد يادگيري و توسعه توانمندي‌هاي فناورانه (بخش ازدياد برداشت نفت در ايران)

Technological Catch-up in oil E&P industry with Learning and Technological Capability development approach: EOR sector of Iran

براي اقتصادهاي مبتني بر منابع مانند ايران، مهم‌ترين راه برون­ رفت از وابستگي به خام­ فروشي، توسعه فناورانه در صنعت مربوطه است. پژوهش حاضر به بررسي مسير توسعه و فرارسي فناورانه شركت‌هاي اكتشاف و توليد ايراني با تمركز بر بخش ازدياد برداشت نفت پرداخته است. اين مسير با رويكرد انباشت توانمندي‌هاي فناورانه از طريق انواع يادگيري تجربه ­بنياد و پژوهش ­بنياد در دو مرحله بررسي شده است. در مرحله اول، ابتدا با درنظرگرفتن ماهيت صنعت ازدياد برداشت نفت بررسي شد كه كدام‌يك از انواع يادگيري در آن كاربرد دارد. سپس، با استفاده از روش تحليل مضمون و مرور معتبرترين منابع، سه مفهوم يادگيري، توانمندي و فرارسي فناورانه در يك چارچوب واحد تحليل شدند تا مراحل حركت از انواع يادگيري تا رسيدن به انواع فرارسي فناورانه مشخص شود. در مرحله دوم، دو شركت اكتشاف و توليد داخلي مورد مطالعه قرار گرفتند تا سطح توانمندي و الگوي فرارسي دنبال­شده توسط آن­ها مشخص شود. يافته ­هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه شركت اول الگوي فرارسي دنباله­ روي مسير را با انباشت توانمندي سطح عملياتي از­طريق يادگيري تجربه ­بنياد در­پيش­ گرفته و شركت دوم با اضافه‌كردن سازوكار‌هاي يادگيري پژوهش ­بنياد و انباشت توانمندي سطح نوآورانه الگوي فرارسي خلق مسير را دنبال كرده است.

For resource-based economies like Iran, the the most important way to end the oil-dependency era is technological development. Therefore, the present study examines the technological development and catch- up trajectory of Iranian E&P companies in the field of EOR through experience-based and research-based learnings, with the mediating role of technological capabilities. In the first stage, considering the nature of knowledge and technology in EOR industry, it was examined that which mode of learning is more applicable in this industry. Then, by means of Thematic Analysis and through reviewing the most reliable sources, the relationship between modes of learning, types of capabilities, and types of technological catch-up were investigated in one framework to determine the technological path from learning to catch-up. In the second stage, with a case study of two Iranian E&P companies, their catch-up stages were studied. The research findings show that the first company has followed the path-following pattern by accumulating operational capability level through experience-based learning mechanisms, and the second company has followed path-creating pattern by adding research-based learning mechanisms and accumulating innovative capability.