مطالعۀ تحليلي و تطبيقي احاله در حقوق موضوعه و حقوق اسلام

در پاره‌اي از دعاوي مربوط به حقوق بين‌الملل خصوصي، قاضي بايد براساس سيستم حقوقي خارجي رسيدگي كند، اما گاه سيستم خارجي مزبور، قانون خود را براي حكومت بر موضوع آن دعوا صالح نمي‌داند و به قانون ديگري ارجاع مي‌دهد و مسئلۀ «احاله» را پديد مي‌آورد. كتاب‌ها و مقاله‌هايي كه احاله را مورد بحث قرار داده‌اند، بيشتر با شرح مواد قانوني مربوط به احاله، و احياناً با نقل و نقد ديدگاه‌هاي مختلف در خصوص پذيرش يا رد احاله در فضاي حقوق موضوعه، به پرسش مذكور پاسخ گفته‌اند، اما اين پرسش هم وجود دارد كه آيا در فقه و حقوق اسلامي مسئلۀ احاله مطرح شده و با فرض مطرح بودن، آيا به‌صورت مطلق يا نسبي پذيرفته يا رد شده است؟ با توجه به اينكه بررسي پيشينۀ موضوع نشان مي‌دهد كه مقاله و كتابي به زبان فارسي و عربي در اين خصوص وجود ندارد، ضرورت و اهميت پرداختن به اين بحث، آشكار مي‌شود. اين مقال در تلاش براي در يافت پاسخ صحيح اين پرسش، با تحليل منطقي احاله (كيفيت و منشأ صلاحيت قانون خارجي) در حقوق عرفي و عرضه و تطبيق آن با فقه و حقوق اسلامي، در نهايت، به اين ديدگاه تفصيلي مي‌رسد كه در فقه و حقوق اسلامي، اگر اجراي قانون خارجي (غيراسلامي) موضوعيت نداشته باشد، احاله پذيرفتني است و اگر موضوعيت داشته باشد، پذيرفتني نخواهد بود.