بررسي رابطه ريسك اطلاعاتي با احتمال وقوع حباب قيمتي در شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

گستردهمعرفي: هدف اصلي اين پژوهش بررسي رابطه ميان ريسك اطلاعاتي در قالب دو شاخص ريسك نوسان پذيري و ريسك آربيتراژ با احتمال وقوع حباب قيمتي سهام شركت‌ها مي‌باشد. بدين منظور داده‌هاي مربوط به 109 شركت فعال در بورس اوراق بهادار طي دوره 1390-1397 به‌عنوان نمونه به روش نمونه‌گيري حذف سيستماتيك انتخاب شدند. عدم وجود شفافيت در خصوص اطلاعات مالي شركت‌ها و همچنين دستكاري قيمت‌ها، منجر به ايجاد حباب قيمتي سهام مي‌گردد؛ و در نهايت اين اطلاعات نادرست باعث مي‌شود كه حباب قيمتي تركيده و باعث مي‌‌‌شود كه قيمت دارايي‌هاي مالي با كاهش شديدي مواجه شود و منجر به ايجاد بحران مالي در بازار سرمايه گردد. اگر قيمت سهام در بازار منطقي نبوده و دچار نوسانات شديد و تشكيل حباب‌هاي قيمتي شود، باعث مي‌شود كه ارزش‌گذاري اوراق بهادار به درستي و بر مبناي عملكرد واقعي آن‌ها انجام نگيرد و در نهايت قيمت‌ها به عنوان يك نماگر نمي‌توانند عملكرد درست و واقعي آن‌ها را نشان دهند. درواقع اطلاعات مالي در مورد هر شركت در هنگام برآورد ارزش قيمت سهام بسيار مهم است. سرمايه‌گذاران اين اطلاعات مالي عمومي را براي ارزيابي چشم‌انداز پتانسيل آينده هر شركت در نظر مي‌گيرند.   متدولوژي:فرضيه‌هاي تحقيق در راستاي اهداف تحقيق به دنبال بررسي رابطه ميان ريسك اطلاعاتي (كه شامل ريسك آربيتراژ و ريسك نوسان‌پذيري سهام مي‌باشد) و حباب قيمتي سهام كه با روش جديدي اندازه‌گيري شده، طراحي شدند. اين نحوه اندازه‌گيري به‌جاي وقوع حباب قيمتي، آن را به شكل احتمالي از وقوع حباب در نظر مي‌گيرد. متغير احتمال وقوع حباب قيمتي از طريق آزمون سوپريموم تعميم يافته كه يك آزمون از مجموعه آزمون‌هاي راست دنباله است و به‌منظور پيش‌بيني دوره‌هاي وقوع حباب قيمتي استفاده مي‌شود، روي داده‌هاي هفتگي سهام محاسبه شد. سپس از طريق دو مدل رگرسيوني داده‌هاي پانل تأثير شاخص‌هاي ريسك اطلاعاتي در كنار مهم‌ترين متغيرهاي مؤثر بر حباب قيمتي بر متغير وابسته تحقيق بررسي شد. يافته ها:نتايج تخمين مدل اول پژوهش نشان‌دهنده وجود رابطه مثبت و معنادار ميان ريسك نوسان‌پذيري سهام با احتمال وقوع حباب قيمتي در سهام شركت است. اين نشان مي‌دهد كه افزايش ريسك نوسان‌پذيري به‌عنوان شاخصي از ريسك اطلاعاتي مي‌تواند عامل مهمي براي تشكيل حباب قيمتي در سهام شركت شود؛ بنابراين فرضيه اول تحقيق مورد تائيد قرار مي‌گيرد. همچنين در تائيد نتايج تخمين مدل قبل، ريسك آربيتراژ نيز مانند ريسك نوسان‌پذيري رابطه مثبت و معناداري با احتمال وقوع حباب قيمتي دارد. اين بدان معني است كه با افزايش ريسك آربيتراژ هر سهم مي‌توان انتظار بيشتري براي وقوع حباب قيمتي داشت و اين بيانگر اين موضوع است كه فرضيه دوم تحقيق مورد تائيد قرار مي‌گيرد.همچنين نتايج نشان داد كه سهم سهامداران نهادي تأثير مثبت و معني‌داري بر احتمال وقوع حباب قيمتي دارد اين نتايج، مبين مالكان نهادي غيرفعال در شركت‌ها است در واقع اگر مالكان نهادي سهام شركت به‌طور مستقيم سهام شركت را در بازار مديريت كنند اجازه نخواهند داد كه حباب قيمتي در سهام شكل بگيرد. در سهم‌هايي با شناوري بيشتر احتمال وقوع حباب قيمتي كمتر است. متغير ارزش دفتري به ارزش بازار رابطه منفي و معني‌داري با احتمال وقوع حباب قيمتي دارد بالا بودن اين شاخص در واقع نشان مي‌دهد كه قيمتي كه اكنون يك سهم از يك بنگاه حاضر در بورس به آن قيمت معامله مي‌شود از ارزشي كه از نظر حسابداري در دفاتر حسابداري آن شركت ثبت شده بيشتر است و اين نشان مي‌دهد شركت در وضعيت مالي و رشدي مناسبي قرار دارد و اين باعث مي‌شود كه رشد قيمتي سهام اين شركت‌ها بدون وقوع حباب در آن‌ها و با دليل ارزش ذاتي همراه باشد. با بزرگتر شدن اندازه شركت نيز احتمال وقوع حباب قيمتي در آن كمتر مي‌شود. به نظر مي‌رسد شركت‌هاي كوچك با وجود اطلاعات نامتقارن‌تر، امكان بالقوه دستكاري قيمت مي‌توانند كانديدهاي مناسبي براي تشكيل حباب قيمتي باشند. نتيجه: لذا با توجه به اينكه نتايج آزمون تجربي فرضيه‌هاي تحقيق هم‌راستا با انتظار نظري، نشان داد كه رابطه مثبت و معناداري ميان ريسك اطلاعاتي با احتمال وقوع حباب قيمتي وجود دارد، از اين رو لازم است، مديران و ناظران و سياست‌گذاران بازار سرمايه در راستاي تثبيت يا محدود كردن نوسانات بازار اقدام به كاهش ريسك اطلاعاتي سهام شركت‌ها نمايند.