تمثيل‌هاي رابطۀ نفس با بدن در فلسفه و دين: تحليل و تطبيق

يكي از دشواري‌هاي فلسفه، تبيين رابطۀ نفس و بدن است. به سبب دشواري فهم اين رابطه، تمثيل‌هاي مختلفي در فلسفه براي بيان رابطۀ آن دو ذكر شده‌اند. اين تمثيل‌ها از منظرهاي مختلفي بيان شده‌اند كه عمده آنها عبارت‌اند از: ۱. رابطه حق‌تعالي با عالم؛ ۲. رابطه ناخدا با كشتي؛ ۳. رابطه صورت با ماده؛ ۴. رابطه بَنّا و بِنا؛ ۵. رابطه راكب با مركوب؛ ۶. رابطه مرغ با قفس؛ ۷. رابطه درخت با ميوه؛ ۸. رابطه طفل با رحم؛ ۹. رابطه نور با سايه. برخي از تمثيل‌هاي فلسفي، تمثيل قوي و مناسبي براي بيان رابطه آن دو نيستند و برخي ديگر به دلايل مختلف تمثيل قوي براي بيان رابطه نفس و بدن‌اند. تمثيل‌هاي مختلفي در آموزه‌هاي ديني براي رابطه نفس و بدن بيان شده‌اند؛ برخي از آنها عبارت‌اند از: معني و لفظ، تمثيل روح به باد، تمثيل گوهر در صندوق، روح به پارچه نازك محيط به بدن، تمثيل علم و عمل، تمثيل جامه متكاثف، تمثيل قدر و عمل. هر يك از تمثيل‌هاي فلسفي و ديني داراي دلالت‌هاي مشتركي‌اند؛ ازجمله اينكه: الف) پذيرش غيريت و ثنويت نفس و بدن؛ ب) اصالت و مقوم‌بودن نفس نسبت به بدن؛ ج) فرامحسوس و فرامادي بودن نفس؛ د) رابطه طولي نفس و بدن. در اين مقاله با تبيين تمثيل‌ها، تحليل آنها و انتخاب تمثيل‌هاي قوي از ضعيف پرداخته مي‌شود.