جايگاه علماي دين در حكومت آل مظفر و چگونگي نقش ­آفريني آنان

The Position of religious scholars in the Al-e Mozaffar Rule an‎d quality of Their role playing

اميران آل­ مظفر (713-795ق.) با بهره ­گيري از ايدئولوژي ديني، براي كسب مشروعيت سياسي، تثبيت حكومت و نيز رسيدن به مقبوليت عامه مي­كوشيدند. انتشار و تثبيت ايدئولوژي ديني در تعامل با علماي دين دست ­يافتني بود. در دوره آل­ مظفر كه روح مذهبي بر تمام مسائل سياسي و اجتماعي سايه انداخته بود، حكام و علما روابطي دو سويه و بسيار نزديك داشتند. انديشمندان حوزه دين كه انگاره ­هاي اجتماعي قدرتمند داشتند، با حمايت حاكميت و مساعدت وضعيت عمومي دوره آل مظفر، به قدرت قابل توجهي دست يافتند. سوال اصلي اين پژوهش، جايگاه علماي دين در حكومت آل مظفر و چگونگي نقش ­آفريني آنها در اين حكومت است. يافته ­هاي اين پژوهش كه به روش توصيفي- تحليلي و مبتني بر منابع كتابخانه ­اي انجام شده، مبين آن است كه عالمان ديني به ­واسطه جايگاه و منزلت قابل توجه در اين حكومت، افزون برعهده ­داري نقش­ هاي آموزشي و فرهنگي و نيز تصدي مناصب قضائي، ندرتاً به وزارت هم دست يافتند؛ همچنين با نقش­آفريني سياسي، اموري همچون شفاعت بين گروه ­هاي متخاصم در جنگ هاي بي­ شمار عصر فترت، صدور فرمان تكفير بر ضد گروه­هاي مخالف حكومت و نيز حمايت از برخي تصميمات امراي آل مظفر را عهده ­دار شدند. به موازات اين اقدامات علما، نقش برجسته سلاطين، شاهزادگان، وزراء و خواتين آل مظفر را در فعاليت­هايي مانند احداث مدارس، مساجد، كتابخانه­ ها و تخصيص موقوفات شاهديم كه با هدف جلب نظر علما و گسترش تعاليم ديني در سطح جامعه انجام مي­ شد. آنچه از اين­گونه تعاملات نصيب حكمرانان آل مظفر شد، مشروعيت يافتن حكام و تثبيت حكومت آنان بود.

The emirs of Al-Muzaffar (713-795 AH) used their religious ideology to gain political legitimacy, and get public popularity. The consolidation of religious ideology was achieved through interaction with religious scholars. During the reign of Al Muzaffar, the religious spirit overshadowed political and social issues, and rulers and religious scholars had a very close relationship. Religious thinkers with strong social role also gained considerable political power with the support of the government. This research attempts to show the important position of the religious scholars in the government of Al-Muzaffar and demonstrates how this position was created. This study which uses a descriptive-analytical method indicates that the religious scholars of this period in addition to educational, cultural and Judicial positions were also had a political role, such as interceding for rival factions in the countless wars of the Fitrat era, issuing takfir orders against opposition groups, and supporting some of the decisions of the Muzaffar rulers. In parallel with the important role of the ulema, the sultans, princes, ministers and women were also active and had a prominent role in areas like the construction of schools, mosques, libraries and allocation of endowments. The research concludes that these affairs and interactions between the rulers and the ulama helped the rulers to gain great political legitimacy.