مطالعه فراواني و تنوع زيستي بندپايان ماكروفون خاك در مزارع گندم (Triticum aestivum L.) آبي و ديم استان ايلام

در اين مطالعه، فراواني و تنوع زيستي بندپايان ماكروفون خاك در مزارع گندم (Triticum aestivum L.) شهرستان ايوان (استان ايلام) مورد بررسي قرار گرفت. نمونه برداري در طول رويش گندم سال 1398 انجام شد. بدين منظور، 10 مزرعه گندم آبي و ديم انتخاب و براي هر مزرعه پنج واحد نمونه گيري (تكرار) انتخاب گرديد كه در هر واحد، ماكروفون خاك با استفاده از تله هاي گودالي جمع آوري و به‌تفكيك شمارش شدند. صفات و شاخص هاي تنوع گونه اي با استفاده از شاخص هاي شانون وينر و سيمپسون، يكنواختي با شاخص يكنواختي پيلو و غناي گونه اي با شاخص مارگالف محاسبه شد. در مجموع، 3753 نمونه جمع آوري شد كه سوسك هاي ببري (Cicindelidae) در هر دو مزارع گندم آبي (25.48 درصد) و ديم (20.57 درصد) بيش ترين فراواني را به خود اختصاص دادند. هم چنين نتايج تنوع گونه اي نشان داد كه شاخص هاي تنوع شانون – وينر (0.05(P≤ و غناي مارگالف (0.001≤P) مزارع گندم ديم به‌طور معني داري بيش تر از مزارع گندم آبي بود، امّا شاخص تنوع سيمپسون (0.05≤P) در مزارع گندم ديم بيش تر از مزارع گندم آبي بود، امّا اين اختلاف معني دار نبود. هم چنين شاخص يكنواختي پيلو (0.05≤P) مزارع گندم آبي بيش تر از مزارع گندم ديم بود، امّا اين اختلاف معني داري نبود. هم چنين نتايج نشان داد كه بيش ترين و كم ترين تعداد بندپايان ماكروفون به دام افتاده در تله هاي گودالي در مزارع گندم ديم به‌ترتيب مربوط به سوسك هاي ببري (Cicindelidae) (4.87 ± 21.4) و سن هاي قرمز (Pyrrhocoridae) (0.18 ± 1.68) و در مزارع گندم آبي به‌ترتيب مربوط به سوسك هاي ببري (Cicindelidae) (2.82 ± 13.60) و سوسك هاي سرگين خوار (Scarabaeidae) (0.16 ± 2.16) بود. به‌طور كلي، نتايج نشان داد كه به‌دليل مصرف زياد كودها و علف كش ها و هم چنين استفاده بيش تر از ماشين آلات كشاورزي در مزراع گندم آبي كه باعث تخريب بافت خاك، محيط و كاهش تعداد ماكروفون ها مي شود، در نتيجه فراواني و تنوع بندپايان ماكروفون خاك در مزارع گندم ديم بيش تر از مزارع گندم آبي بود. هم چنين مي توان نتيجه گرفت، با توجه به اين كه ماكروفون هاي مفيد خاك حساسيت زيادي به تغييرات محيط از خود نشان مي دهند، به‌طوري‌كه هرچه محيط تخريب شود، از تنوع و تعداد اين ماكروفون ها كاسته مي شود، در نتيجه مي توان از اين اطلاعات استفاده كرد تا توصيه هاي مديريتي مناسبي را در مورد استفاده از كود ها و سموم شيميايي در مزارع گندم ارائه نمود.