قرق و امنيت شكار در عصر ناصري

Exclusion and security of hunting in the Nasserite era

در عصر قاجار يكي از سرگرمي‌هاي پادشاهان و درباريان شكار بود. شكار كردن بخشي از فرهنگ گذشته ايرانيان و به نوعي تمرين براي حفظ آمادگي رزمي به شمار مي‌آمد. قرق كردن يكي از مواردي بود كه ارتباط تنگاتنگي با مسئله شكار داشت. در دوره ناصرالدين‌شاه، به علت علاقه زياد وي به شكار كردن و پيشرفت‌هايي كه از لحاظ امكانات و ابزارهاي شكار به وجود آمده بود، مسئله قرق بيش از پيش، اهميت يافت. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصيفي­ـ تحليلي، به دنبال پاسخ­گويي به اين پرسش­ها است كه اقدامات امنيتي براي قرق كردن چه بود؟ و قرق كردن و قرق­شكني چه پيامدهايي به دنبال داشت؟ يافته­هاي پژوهش نشان مي­دهد كه بسياري از شكارگاه‌هاي عصر ناصري به دستور وي قرق مي‌شد. ناصرالدين‌شاه دستور قرق كردن مناطقي را مي­داد كه گونه‌هاي جانوري بسياري داشت، تا با آرامش خاطر در آنجا شكار كند. برخي از مناطق را نيز مأموران قرق، محافظت و با افراد متخلف برخورد مي­كردند. قرق كردن براي محيط‌زيست جانوري و گياهي، پيامدهاي متعددي دربرداشت. هرگاه منطقه‌اي در قرق شاه و اطرافيانش قرار مي‌گرفت، در شكار حيوانات افراط و بسياري از گونه‌هاي جانوري شكار مي‌شد. اين مسئله موجب شد اغلب گونه‌هاي جانوري در معرض انقراض قرار گيرند و تعدادشان به سرعت كاهش يابد. اين امر تا جايي پيش رفت كه شكارگاه‌هاي معروفي همچون جاجرود، از پوشش جانوري و گياهي خالي شد.

During the Qajar era, hunting was one of the hobbies of kings and high-ranking officials. Hunting was part of the Iranian culture and also was a way to get ready for combat. Enclousion was a way that was closely related to hunting. During the reign of Nasser al-Din Shah, due to his great interest in hunting and the advance of hunting facilities and tools, the issue of enclousion became more important than ever. The present study, using a descriptive-analytical method, seeks to answer these questions: What were the security measures for the enclosure? an‎d what were the consequences of enclousion and exclousion? The research findings show that many hunting grounds of the Nasseri era were made by his order. Nasser al-Din Shah ordered enclousion of areas that had many animals so that he could hunt in peace. Some areas were also guarded and protected from offenders. These hunting had several consequences for the animal and plant environment. Whenever an area was under the protection of the king and his entourage, animals were hunted. This caused the number of animals gradually declined and eventually most animal species were annihilated such as in the famous hunting grounds of Jajrud where no animal and plant was left.