راجم نگاري كرامت محور در ترازو؛مطالعه موردي : پيش گويي آخوند ملا فتحعلي سلطان آبادي

The miracle-centered Ethnography (Tarajom) Case study: Prophecies of Mullah Fath Ali Sultanabadi

يكي از دانش‌هاي ديرينه در ميان دانشيان مسلمان «دانش تراجم‌نگاري» است. يكي از ويژگي‌هاي آثار برخي تراجم‌نگاران ايراني معاصر «كرامت‌محوري» است. آخوند ملا فتحعلي سلطان‌آبادي از مفسران قرآن كريم و عالمان زاهد است. تراجم‌نگاران او را صاحب كرامت دانسته‌اند. پيشگويي او دربارۀ سرانجام شيخ فضل‌الله نوري و آيت‌الله شيخ عبدالكريم حائري كرامتي است كه به او نسبت داده‌اند. نگارندۀ اين نوشتار درصدد ارزيابي گزارش اين كرامت است. تا كنون نوشته‌اي در ارزيابي كرامت مذكور يافت نشده است. اين پژوهش با رويكرد توصيفي-تحليلي و كاربست معيارهاي نقد گزارش‌هاي تاريخي، به اين نتيجه رسيده كه گزارش مذكور با واقعيت تاريخي در تعارض است. عدم اطلاع خاندان نوري و حائري از اين رويداد و بازتاب نيافتن آن در ميان تراجم‌نگاران گذشته، قرينۀ ديگري بر بي‌اعتباري گزارش اين پيشگويي است.

One of the ancient knowledges among Muslim scholars is the “Tarajom”, that is miracle-centered ethnography. Mullah Fath Ali Sultanabadi is one of Iranian commentators of the Holy Quran and ascetic scholars. The writers of Tarajom's knowledge have considered him to have shown some miracles. His prediction of the fate of Sheikh Fazlullah Nouri and Ayatollah Sheikh Abdul Karim Haeri were among the miracles attributed to him. This paper seeks to evaluate the report of his miracles. So far, no study has been done for evaluation of the said miracles. This study, using descriptive-analytical method and application of the criteria relevant to critique of historical reports, has concluded that the report is in conflict with historical reality. Lack of knowledge of the Nouri and Haeri families regarding this event and the fact that it has not been reflected by past men of Tarajon are the reasons of invalidity of such prediction reports.