بررسي فعاليت و تأثير شركت‌هاي انگليسي و روسي در ايالت فارس در دوره قاجار

Investigating the activity and influence of British and Russian companies in Fars province during the Qajar period

تحولات سده‌هاي هيجدهم و نوزدهم ميلادي اروپا، موجب توسعه تجارت جهاني شد و رقابت كشورهاي قدرتمند براي به دست آوردن بازارهاي جديد و تهيۀ مواد اوليه، گسترش پيدا كرد؛ در اين شرايط، ايران به لحاظ موقعيت جغرافيايي و سياسي مورد توجه بريتانيا و روسيه قرار گرفت و روابط ايران با آن دو كشور افزايش يافت. به علت موقعيت خاص ايالت فارس كه بخش عمده اي از سواحل خليج فارس را شامل مي‌شد و راههاي تجاري پس كرانه‌اي را در اختيار داشت، نمايندگي شركت‌هاي خارجي و نيز كنسولگري دولت‌هايي از جمله بريتانيا و روسيه در اين ايالت حضور پيدا كردند. در اين مقاله به فعاليت شركت‌هاي تجاري انگليس و روس و تأثير اين اين شركت ها در ايالت فارس پرداخته مي‌شود. شركت هايي چون زيگلر، گري پال، ديويد ساسون، شركت كشتيراني تجار و تجاري روسي، مجتمع بازرگاني ايران و روسيه و تجارتخانۀ نيكلا آواغينيانس در حوزه اين بررسي قرار مي‌گيرند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، تنوع فعاليتِ تجاري شركت‌هاي خارجي در خدمت تأمين نيازهاي دو قدرت بريتانيا و روسيه در عرصه بازارهاي جديد و تهيه مواد اوليه بود، همچنين صادرات اقلام مهم از جمله گوسفند، روغن حيواني، پوست گوسفند و بره آثار منفي در جامعه به همراه داشت كه از آثار آن گراني گوشت و اعتراض مردمي نسبت به آن است. تجار ايراني به منظور مقابله با شركت هاي خارجي به تأسيس كمپاني و شركت هاي داخلي روي آوردند ولي در نهايت كارشكني بانك شاهنشاهي و مداخلات بيگانگان، امكان ورود ايران به بازارهاي خارجي و توسعه شركت‌هاي تجاري داخلي را مهيا نكرد.

Developments in Europe in the eighteenth and nineteenth centuries led to the development of world trade and the competition of powerful countries for new markets and an increased supply of raw materials; Under these conditions, Iran was assessed by Britain and Russia in terms of its geographical and political position, and Iran's relations with these two countries increased. due to the special location of the province of Fars, which covers most of the coast of the Persian Gulf and has back trade routes, representatives of foreign companies and government consulates, including Britain and Russia, were present in this province. this article discusses the activities of British and Russian trading companies and their influence in the Persian province. Companies such as Ziegler, Gary Paul, David Sassoon, the Russian Merchant Shipping Company, the Iran-Russia Commercial Complex and the Nikola Avaginians Trading House are included in this reseach study. The findings show that, the variety of business activities of foreign companies serves the export of products such as sheep, animal oil, sheepskin and lamb, in addition to the needs of the two powers in new markets and raw materials in the England and Russia. negative effects on society, among which are the high price of meat and popular protests against it. Iranian merchants set up local companies and firms to deal with foreign companies. however, in the end, the provocations of the Imperial Bank and foreign interference did not allow Iran to enter foreign markets and develop local trading companies.