بررسي و نقد خوانش كتاب مكتب در فرايند تكامل از روش تاريخي؛ مورد، علم غيب ائمه (ع)

Review and critique of the method of the school book in the process of evolution, about the unseen knowledge of the Imams (as)

از چند دهه به اين‌سو، نوع جديدي از مطالعات با عنوان «تاريخ فكر» در دنياي غرب مطرح گرديده كه با بهره‌گيري از روش نوين تاريخي، به بررسي چگونگي شكل‌گيري و روند تطور انديشه‌هاي جريان‌هاي فكري جهان اسلام در قرن‌هاي نخستين، اهتمام ورزيده است. برخي از نويسندگان مسلمان نيز، همين شيوه را در زمينه‌ي نحوه‌ي نگرش شيعيان اوليه نسبت به مسأله‌ي امامت و اوصاف امامان (ع)، به‌كارگرفته‌اند كه كتاب مكتب در فرآيند تكامل نمونه‌ي بارز آن‌هاست. براساس تلقّي اين كتاب – كه در حوزه‌ي تاريخ فكر اصحاب ائمه (ع) پديد آمده است -، آموزه‌ي علم غيب (= علم لدني) و ديگر ويژگي‌هاي قدسي امامان (ع) در انديشه‌ي اصحاب ائمه (ع) جايگاهي نداشته و از مجعولات غلات و مفوضه به‌ شمار مي‌آيند. روش تاريخي - كه كتاب يادشده براساس آن پي‌ريزي شده است -، تلاشي است روشمند به منظور كشف واقع از طريق بهره‌گيري از ابزار شواهد و قراين. اين روش، از معيارها و شاخصه‌هاي معيني تبعيت مي‌كند كه بايستي در هر پژوهش تاريخي توجه قرار گيرند؛ زيرا عدم التزام به اين معيارها، نتايج گمراه‌كننده‌ي به دنبال خواهد داشت. مقاله‌ي حاضر، بر اساس معيارهاي روش تاريخي و تاريخ تفكر، به بررسي روشِ تاريخي كتاب مكتب در فرايند تكامل در موضوع علم غيب ائمه (ع) پرداخته و نشان داده است كه مؤلف محترم، از معيارهاي روش تاريخي، فاصله‌گرفته و در روند پژوهش، با اصول و ضوابط روش تاريخي و تاريخ تفكر، هم‌سويي نداشته‌است.

From the perspective of the Imams, the Imams have many sacred and supernatural attributes and characteristics, one of which is the knowledge of the unseen of the Imams. This issue has a very important place among the companions of the Imams and Imami scholars and has always been discussed and different views have been expressed about it - in terms of source and territory. For several decades now, a new type of study called "History of Thought" has been introduced in the Western world, which some Muslim writers have used in the field of the attitude of the early Shiites towards the issue of Imamate and attributes. The imams are employed. The school textbook in the process of evolution is one of them. According to this book, the doctrine of the unseen (= physical knowledge) and other holy attributes of the Imams have no place in the minds of the companions of the Imams and are considered to be the fabrications of grains and delegations. The method that the author has used to examine historical propositions and evidence is a historical method that follows certain criteria and characteristics. This article examines and critiques the method of the school book in the process of evolution about the knowledge of the Imam's unseen based on the criteria of the history of thought and shows that the author has distanced himself from the criteria he has expressed and in the process of research, with The principles and rules of the historical method have not been aligned.