بررسي اثر فلز سنگين كادميم بر خصوصيات فيتوشيميايي گونه‌ي مرتعي شيرين‌بيان ( Glycyrrhiza glabra L.)

اگرچه در مورد اثر آلودگي بر خصوصيات فيتوشيميايي گياهان دارويي كه به صورت زراعي كاشت مي شوند مطالعات متعددي صورت گرفته، اما اين مهم در ارتباط با گونه هاي مرتعي، عليرغم اهميت آن ها در زمينه ايجاد تنوع معيشتي براي بهره بردران مرتعي، بسيار محدود بوده است. در همين راستا تحقيق حاضر با هدف بررسي اثر فلز سنگين كادميم بر خصوصيات فيتوشيميايي شيرين بيان، در قالب طرح كاملاً تصادفي با تيمار كادميم در 6 غلظت (صفر، 10، 20، 40، 80 و 160 (ppm)) و 4 تكرار به صورت كشت گلداني (مجموعاً 24 گلدان) اجرا گرديد. پس از تهيه بستر كاشت و اسپري نمودن محلول نمك نيترات كادميم با غلظت‌هاي فوق الذكر به خاك، ريزوم‌هاي شيرين بيان داخل گلدان‌ها كشت و به مدت 7 ماه در گلخانه تحت مراقبت و آبياري قرار گرفتند. در نهايت نمونه‌هاي گياهي (در دو بخش اندام‌هاي هوايي وزيرزميني) تهيه شده، جهت اندازه‌گيري خصوصيات فيتوشيميايي به آزمايشگاه منتقل شدند. متغييرهاي اندازه‌گيري در اندام زيرزميني شامل ميزان گليسيريزيك اسيد، گلابريدين، ليكوريتجنين و در اندام هوايي فلاونوئيدهاي روتين و كتچين بود. عصاره‌گيري با روش اولتراسونيك و اندازه‌گيري با استفاده از كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا (HPLC) انجام گرفت. نتايج مقايسه ميانگين كادميم در غلظت‌هاي تحت بررسي نشان داد افزايش غلظت اين عنصر درخاك اثر معني‌داري بر ميزان گليسريزيك اسيد، گلابريدين و ليكوريتجنين در اندام زيرزميني و فلاونوئيدهاي روتين و كتچين در اندام هوايي گياه شيرين بيان  داشته است. در همين راستا بيشترين تاثير افزايشي را گليسريزيك اسيد و ليكوريتجنين در غلظت 10 (ppm)، به ترتيب با 70.12 و 56.44 درصد و گلابريدين در غلظت 20 (ppm) با 51.70 درصد نسبت به شاهد نشان داده است. نتايج همچنين نشان داد ميزان مواد موثره در اندام زيرزميني گياه شيرين بيان تحت تيمار كادميم در ابتدا افزايش يافته و در ادامه با بالا رفتن غلظت كادميم كاهش داشته‌است.