تحليل تأثير رويكرد ادراك محيطي در برنامه‌ريزي كالبدي سكونتگاه‌هاي روستايي پيراشهري كلان‌شهر مشهد

Analysis of the Effect of Environmental Perception Approach on Physical Planning of Rural Metropolitan Areas of Mashhad Metropolis

درگيري كامل ادراكات حسي انسان با فضا و وجود عناصر معنابخش در آن، بستر ايجاد كيفيت محيط در زمان‌هاي آينده خواهد شد و آگاهي جمعي از كيفيت كالبدي مدنظر را موجب مي‌شود. هدف كليدي اين تحقيق، تحليل تأثير ادراك محيطي در برنامه‌ريزي كالبدي سكونتگاه‌هاي روستايي پيراشهري كلان‌شهر مشهد است. اين پژوهش از حيث ماهيت، توصيفي-تحليلي و ازلحاظ هدف، كاربردي است. جمع‌آوري اطلاعات به دو روش كتابخانه‌اي و ميداني بوده كه روش ميداني مبتني بر توزيع پرسشنامه است. واحد تحليل در اين پژوهش خانوارهاي روستايي است كه در تحقيق حاضر با توجه به فرمول كوكران 193 خانوار از كل 4800 خانوار روستايي ساكن در 12 روستاي پيرامون كلان‌شهر مشهد در بخش مركزي اين شهرستان مورد بررسي قرارگرفته‌اند. بر پايه نتايج تحقيق، ازنظر روستاييان سطح برنامه‌ريزي كالبدي سكونتگاه‌هاي روستايي در كل با مقدار آماره T7/66- پايين‌تر از ميانه نظري تحقيق (يعني 3) بوده است؛ كه با توجه به نتايج مدل ارزيابي توليد وزني تجمعي (WASPAS)، روستاهاي لقماني، امرغان طوس و اروند داراي بالاترين سطح برنامه‌ريزي كالبدي روستايي مي‌باشند. بر اساس نتايج رتبه‌بندي مدل GRA، روستاهاي اروند و لقماني و امرغان طوس در رتبه اول تا سوم قرارگرفته‌اند. نتايج نشان داد كه رابطه معنادار و مستقيم بين دو متغير برقرار است (با مقدار T برابر با 7/394 و سطح معناداري قابل‌قبول)؛ و ادراك يك فرد از محيط كالبدي با ضريب تأثير برابر 0/487 به‌صورت مستقيم بر برنامه‌ريزي كالبدي روستايي تأثير نسبتاً زيادي داشته است. اين بيانگر رابطه مستقيم ميان درك افراد از محيط اطراف با تصوير ذهني آن‌ها از محيط است. همچنين از سويي، درك انسان از محيط بر برنامه‌ريزي كالبدي تأثير مي‌گذارد و از سوي ديگر، قابليت برنامه‌ريزي محيطي، ادراك فرد را متأثر از خود مي‌سازد. ادراك از محيط كالبدي، عوامل واكنش فرد را به محيط تعيين مي‌كند و سبب ترجيح محيط طبيعي توسط فرد و به دنبال آن اثربخشي برنامه‌ريزي مي‌شوند.

The complete involvement of human sensory perceptions with space and the presence of meaningful elements in it, will be the basis for creating the quality of the environment in future times and will cause a collective awareness of the physical quality in question. The key purpose of this study is to analyze the effect of environmental perception on the physical planning of rural suburbs of Mashhad metropolis. . This research is descriptive-analytical in nature and applied in terms of purpose. Data collection was done by two methods: documentary and field. The field method is based on the distribution of questionnaires. The unit of analysis in this study is rural households. In the present study, according to Cochran's formula, 193 households out of a total of 4800 rural households living in 12 villages around the metropolis of Mashhad in the central part of the township have been studied. Based on the results of the research, according to the villagers, the level of physical planning of rural settlements in general with a value of T-7.66 was lower than the theoretical average of the research (ie 3). According to the results of Cumulative Weight Production Evaluation Model (WASPAS), Loghmani, Amrghan Toos and Arvand villages have the highest level of rural physical planning. According to the GRA model ranking results, Arvand, Loghmani and Amrghan Toos villages are ranked first to third. The results showed that there is a significant and direct relationship between the two variables (with a value of T equal to 7.394 and an acceptable level of significance); and a person's perception of the physical environment with an impact factor of 0.487 has a direct effect on rural physical planning. This indicates a direct relationship between people's perception of the environment and their mental image of the environment. Also, on the one hand, human perception of the environment affects physical planning, and on the other hand, the ability of environmental planning affects the individual's perceptions. Perception of the physical environment determines the factors of a person's reaction to the environment and causes the individual to prefer the natural environment, followed by the effectiveness of planning.