پديد آورندگان :
ياوري، محمدكاظم دانشگاه آزاد اسلامي واحد بروجرد - گروه شهرسازي، بروجرد، ايران , شيخ الاسلامي، عليرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد بروجرد - گروه شهرسازي، بروجرد، ايران , ساسان پور، فرزانه دانشگاه خوارزمي - دانشكده جغرافيا - گروه جغرافياو برنامه ريزي شهري
كليدواژه :
اوقات فراغت , ارزيابي جامع كيفيت , ضاهاي بازشهري , BWM
چكيده فارسي :
مقدمه و هدف پژوهش: پرداختن به موضوع كيفيت در فضاهاي باز شهري و ارزيابي و احصاي كمبودهاي اين فضاها، مي‌تواند در راستاي مباحث گذران اوقات فراغت، براي مديران و برنامه ريزان شهري اهميت ويژه اي داشته باشد. بنابراين معرفي فرآيندي كه بتواند ارزيابي جامع از فضاهاي باز شهري از زاويه كيفيت‌هاي محيطي ارايه نمايد و امكان مقايسه و رتبه بندي فضاهاي باز شهري را فراهم نمايد ضروري بوده و از اهداف اين تحقيق مي‌باشد.
روش تحقيق: اين تحقيق به روش توصيفي ـ پيمايشي با رويكرد كمي ـ كيفي و به صورت يك مطالعه موردي انجام شده است كه با استفاده از مباني نظري موضوع، اقدام به معرفي 45 نماگر كيفيت در فضاهاي باز شهري (به عنوان چك ليست ارزيابي) شده و سپس با استفاده از تكنيك پياده روي اكتشافي، نماگرهاي مذكور در 82 مورد از فضاهاي باز شهر اراك مورد ارزيابي قرار گرفته و داده‌هاي لازم جمع آوري شده و از اين داده ها، براي مقايسه و رتبه بندي فضاهاي مذكور، و ارزيابي نماگرهاي 45 گانه، با بهره گيري از روش BWM و تكنيك TOPSIS، استفاده شده است.
يافته ها: در بررسي وزن تاثير نماگرهاي مفهوم كيفيت در تبيين مفهوم كيفيت در فضاهاي باز شهري، براي نماگرهاي 45 گانه مورد بررسي، وزني بين 0/03 تا 0/67 محاسبه گرديده است. كمترين وزن به مربوط به نماگر «عدم كنترل ورودي به فضا (با زمان بندي مشخص شده)» و بيشترين وزن مربوط به نماگر «وجود محوطه‌ها و امكانات بازي و هيجانات براي همه سنين» بوده است. با اعمال اوزان محاسبه شده در رتبه بندي فضاهاي مورد بررسي، امتياز اكتسابي هر فضا، تعيين گرديده و فضاهاي باز مورد مطالعه رتبه بندي شده اند.
نتيجه گيري: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد فضاهاي باز شهر بازي لاله، پارك شهداي گمنام، محله شهر صنعتي، مجموعه مصلي، پارك شهر، بازار، پارك بانوان، پارك مشاهير، پارك معلم و پارك رودكي، از لحاظ كيفي جزء ده فضاي برتر شهر اراك محسوب مي شوند. با در نظر گرفتن امتياز اكتسابي هر فضا دررتبه بندي فضاهاي باز مورد مطالعه، مشاهده مي‌شود هيچيك از فضاهاي باز شهر اراك نتوانستند بيش از70 درصد امتيازات كيفي مورد نظر را كسب نمايند و حدود 47 درصد فضاهاي مورد بررسي امتيازي بين 50 تا 60 درصد كسب كرده و حدود 38 درصد هم حائزكمتر از 50 درصد امتيازات كيفي شده اند. اين اعداد حكايت از وضعيت نامطلوب كيفيت فضاهاي باز مورد بررسي دارند و مي‌توان گفت فضاهاي باز شهر اراك، تا رسيدن به وضعيت مناسب فاصله زيادي دارند.
چكيده لاتين :
Introduction and Aim: Addressing the issue of quality in urban open spaces and evaluating and counting the shortcomings of these spaces, can be of particular importance for managers and urban planners in terms of leisure time. Therefore, introducing a process that can provide a comprehensive evaluation of urban open spaces in terms of environmental qualities and provide the possibility of comparison and ranking of urban open spaces is necessary and is one of the objectives of this study.
Method: This research is a descriptive-survey method with a quantitative-qualitative approach and is a case study. In this study, using the theoretical foundations of the subject, 45 quality indicators, in open urban spaces, were introduced (as an evaluation checklist) and then, using the exploratory walking technique, the mentioned indicators were evaluated in 82 open spaces of Arak city. Necessary data were collected and these data were used to compare and rank the mentioned spaces, and evaluate 45 indicators, using BWM method and TOPSIS technique.
Results: In examining the effect of quality concept indicators in explaining the concept of quality in open urban spaces, for the 45 indicators studied, a weight between 0.03 to 0.67 has been calculated. The lowest weight was related to the indicator "No control of the entrance to the space (with specified schedule)" and the highest weight was related to the indicator "Existence of playgrounds and facilities and excitement for all ages". By applying the calculated weights in the ranking of the studied spaces, the acquired score of each space is determined and the studied open spaces are ranked.
Conclusion: In this study was determined that the open spaces of Laleh Game City, Shohadaye Gomnam Park, Shahr Sanati, Mosalla Complex, City Park, Bazaar, Women's Park, Famous Park, Moallem Park and Rudaki Park are among the top ten spaces in Arak in terms of quality. Considering the acquired score of each space in the ranking of open spaces under study, it can be seen that none of the open spaces in Arak could obtain more than 70% of the desired quality points and about 47% of the studied spaces, scored between 50 to 60%. and about 38% have less than 50% quality points. These numbers indicate the unfavorable condition of the quality of the open spaces under study and it can be said that the open spaces of Arak city are far from reaching the appropriate condition.
