راهكارهاي تربيتِ شناختي قرآن براي ارتقاء «خودشفقتي»

Quranic Cognitive Training Strategies to Promote "Self-Compassion"

خودشفقتي» يا شفقت بر خود، يك فضيلت اخلاقي بنيادين در ساحت ارتباط با خود است كه در دو دهه‌ي اخير مورد توجه روانشناسي مثبت‌گرا قرار گرفته و آثار متعددي را در جنبه‌هاي نظري و كاربردي آن پديد آورده است. از سوي ديگر، قرآن كريم آيات بسياري در رابطه با ايجاد و ارتقاء اين فضيلت دارد كه تاكنون استخراج نشده و مي‌تواند گام بلندي در توسعه و تعميق مطالعات تربيتي موجود به شمار آيد. روان‌شناسان رويكردهاي درماني و برنامه‌هاي آموزشي ويژه‌اي براي شفقت برخود مطرح نموده‌اند؛ لكن برنامه تربيتي قرآن، در سه ساحت شناخت، عاطفه و رفتار قابل جستجوست كه مسئله‌ي اين پژوهش، استخراج راهكارهاي شناختي آن به مثابه لايه‌ي نخست از نظام تربيت قرآني با روش تحليلي و تفسير موضوعي است. با بررسي آيات با محتواي خودشفقتي، شش راهكار تربيتِ شناختي به دست آمد كه عبارتند از: توحيد در ربوبيت و استعانت، باور به حكمت و عدالت الهي، معادباوري، اصلاح نگرش به دنيا و شناخت سنن الهي از جمله محافظت از صابران، همگاني بودن رنج، تكليف به تناسب وسع و... اين راهكارهاي شناختي، داراي جامعيت، كمال و اطمينان‌بخشي بالايي هستند كه به دليل برخورداري از مباني وحياني، امتياز ويژه‌اي نسبت به مكاتب بشري دارد.

"Self-compassion" or self-compassion is a fundamental moral virtue in the field of self-relationship that has been considered by positivist psychology in the last two decades and has produced numerous works in its theoretical and practical aspects. On the other hand, the Holy Quran has many verses related to the creation and promotion of this virtue that has not been extracted so far and can be considered as a big step in the development and deepening of existing educational studies. Psychologists have developed therapeutic approaches and special training programs for self-compassion; However, the Quranic educational program can be searched in three areas: cognition, emotion and behavior. The aim of this research is to extract its cognitive solutions as the first layer of the Quranic educational system by analytical method and thematic interpretation. By examining verses with self-contained content, ten cognitive training strategies were obtained, which are: monotheism in lordship and help, verse attitude, rationalism, foresight, understanding the laws of existence, recognizing limitations, believing in valuation, recognizing obstacles and believing in the universality of suffering. . These cognitive strategies are more comprehensive, complete, and reassuring than existing psychological approaches.