راهكارهاي تربيتي مقابله با «مصرف گرايي تظاهري» براساس اسوه‌هاي حسنه قرآن كريم

Educative strategies to deal with «Conspicuous Consumption» based on the good roles of the Holy Quran

زندگي مدرن با دو پديدۀ نوظهور يعني فن‌آوري و رسانه، پيوند تنگاتنگي دارد و اين دو پديده، در كنار فايده‌هاي عملي و كاربردي، باعث بروز بحران‌هاي رفتاري و اخلاقي فراواني شده‌اند. از سوي ديگر، نظام فكري مدرن راهكار تربيتي مشخصي براي حل اين معضلات ارائه نكرده و خود نيز در بسياري از موارد، در تار و پود اين مسائل گرفتار شده است. يكي از اين معضلات كه در سال‌هاي اخير بسيار محسوس‌تر و ملموس‌تر شده، پديده «مصرف‌گرايي تظاهري» است كه اين مقاله به مسائل مربوط به آن پرداخته است. مصرف گرايي تظاهري را تورستين وبلن در نظريۀ اقتصاد نهادگرا بسط و تشريح كرده است. مطالعۀ حاضر ابتدا ارتباط اين ايده را با نظريۀ مقايسه اجتماعي لئون فستينگر روشن كرده، سپس براساس الگوها و اسوه‌هاي حسنۀ قرآن كريم به ارائه مدل راهكاري و تربيتي براي مهار اين معضل پرداخته است. براساس يافته‌هاي مقاله راهكارهاي تربيتي بر چند اصل استوار شده‌اند: ارجحيت علم الهي بر ساير دارايي‌ها؛ شناسايي صحيح فرد برتر؛ پيروي از فرد صالح‌تر؛ صبر در آموختن و تعالي روح، قبول مسئوليت رفتارهاي خود، شناخت چگونگي‌تأثيرگذاري برديگران؛ تفكر و مناجات در تنهايي براي رسيدن به تصوير دقيق از خود؛ اعتدال در مصرف، بخشش مايحتاج ضروري، انفاق جامع، نمايش كار خير و عدم نمايش فرد خيّر.

Modern life is closely related to two emerging phenomena, namely technology and media, and these two phenomena, along with practical and applied benefits, have caused many behavioral and moral crises. On the other hand, the modern intellectual system has not provided a specific educative solution to solve these problems, and in many cases, it has been involved in these issues. One of these problems, which has become much more tangible in recent years, is the phenomenon of "Conspicuous Consumption", which this article addresses. Conspicuous Consumption has been developed by Thorstein Veblen in the theory of institutional economics. The present study first clarifies the relationship between this idea and Leon Festinger's theory of social comparison, and then, based on the good roles and models of the Holy Quran, presents a solution and educative model to control this problem. Based on the findings of the article, educative strategies are based on several principles: the superiority of divine knowledge over other assets; Correct identification of the superior person; Following a more competent person; Patience in learning and exalting the soul, accepting responsibility for one's own behavior, knowing how to influence others; Thinking and praying alone to achieve an accurate picture of oneself; Moderation in consumption, forgiveness of essential necessities, comprehensive almsgiving, showing good deeds and not showing someone who does good deeds.