رويكرد مسئله‌محور در مطالعه تاريخ فلسفه اسلامي با تطبيق بر بحث اصالت وجود

Problem-Based Approach in Studying History of Islamic Philosophy for Assessing Originality of Existence Theory

هر علمي را با نگاه درجه‌يك و درجه‌دو مي‌توان مورد مطالعه قرار داد؛ نگاه درجه‌دو به يك علم يعني خود آن علم به‌عنوان موضوع مطالعه و بررسي قرار بگيرد. فلسفه به‌عنوان دانشي با سابقه‌ي تاريخي دوهزارساله، اين ظرفيت را دارد كه از جهات مختلف مورد بررسي و مطالعه درجه دوم قرار بگيرد. مطالعه تاريخي فلسفه اسلامي، مي‌تواند با رويكرد موضوع‌محور، فيلسوف‌محور، مكتب‌محور، زمان‌محور و مسئله‌محور باشد. رويكرد مسئله‌محور در مطالعه تاريخي فلسفه اسلامي، رويكردي است كه هم در مقام فهم عميق مسائل فلسفي كمك مي‌كند و هم در مقام تعليم مسائل فلسفي مي‌تواند با ارائه بسترهاي منتهي به طرح سؤال و فضاهاي علمي فلاسفه‌ي پيشين، كارگشا باشد. مسئله‌ي اصالت وجود به‌عنوان مسئله‌اي فلسفي، هرچند در زمان مرحوم ملاصدرا هويت علمي مستقل يافته است، ولي بر اساس رويكرد مسئله‌محور به اين نتيجه مي‌رسيم كه اين مسئله‌ي فلسفي، به‌يك‌باره و بر اساس يك اتفاق، تبديل به مسئله نشده است؛ بلكه از زمينه‌هاي مختلف علمي در طول تاريخ فلسفه برخوردار بوده كه توجه به اين زمينه‌ها مي‌تواند تصوير شفافي از نظريه حكمت متعاليه به دست ما بدهد.

Every given branch of knowledge could be studied with a first-order or second-order approach; a second-order approach means the own branch of knowledge would be the issue of the study. Having more than two thousand years history, philosophy has potentiality to be studied from different points of view. A historical study of Islamic philosophy could take topic-based, philosopher-based, school-based, period-based, or problem-based approaches. Problem-based approach in study of Islamic philosophy, is an approach that has ability to build a reliable basis for discussing previous philosophers’ questions and mental atmosphere for either deep understanding or pedagogical aims. Although, originality of existence issue, as a philosophical issue, well justified scientifically in Mulla Sadra’s time, but regarding problem-based approach, it is concluded that it did not appear as an issue suddenly and out of blue, rather it had its own scholar roots in history of philosophy; assessing these roots provide a clear image of transcendental philosophy.