روش شناخت فقهي موضوعات عرفي

موضوعات عرفي بخش عمده اي از موضوعات احكام فقهي را به خود اختصاص داده اند كه شناخت روشمند آن ها در استنباط احكام فقهي نقش به سزايي دارد. آنچه در شناخت موضوعات عرفي حائز اهميت است رويكرد فقهي در فرايند شناخت آن هاست؛ بدين معنا كه بايد جنبه هايي از موضوعات مدِّ نظر متصديان شناخت كاوش شود  كه در استنباط احكام فقهي مؤثرند. شناخت فقهي موضوعات عرفي دست كم شامل تشخيص مراحلي چون نوع، مفهوم، ملاكات و مصاديق آن ها مي شود كه اين مقاله تلاش دارد اين مراحل را به صورت روشمند ترسيم نمايد. يافته هاي اين مقاله حكايت از اين دارد كه اولين گام در شناخت موضوعات احكام، تشخيص نوع آن هاست و براي دستيابي به اين مهم بايد تعريف روشني از موضوعات عرفي ارائه گردد. موضوعات عرفي در دو دسته منصوص و غير منصوص جاي مي گيرند كه شناخت هر يك از مراحل و انواع مدِّ نظر، روش و قواعد مخصوص به خود را مي طلبد. اين مقاله براي تشخيص نوع موضوعات منصوص دو قاعده اصالت عدم نقل و اصالت عدم تقييد و براي تشخيص مفهوم آن ها به سيزده نكته مهم اشاره كرده و در پايان به روش شناخت انواع موضوعات غير منصوص پرداخته است.