نسبتِ گفتماني قرآن و نهج البلاغه در ارتباط با جنسيت

The discourse relationship of the Qur'an and Nahj al-Balaghah towrad gender

نگاهي كل‌نگر و سيستمي، يكي از جديدترين روي‌آوردها در شناسايي و استخراج ساختارها و گفتمان‌هاي حاكم بر متون مي‌باشد. استخراج ساختارها و گفتمان‌هاي مرتبط با جنسيت در قرآن و نهج‌البلاغه برهمين نگاه‌ كل‌نگر و سيستمي مبتني است. دو گفتمان اساسي را در اين ارتباط مي‌توان مشاهده كرد: گفتمان مردانه و گفتمان تساوي‌طلبانه-زنانه. با وجودي كه گفتمان مردانه و گونه‌هاي آن به‌شكل گسترده‌اي در قرآن قابل رصد است امّا موارد متعددي مرتبط با گفتمانِ تساوي‌طلبانه و زنانه نيز قابل مشاهده است. هيچ‌گاه در قرآن كريم صريحاً نگاه‌هايي كه همراه با تعميم، جنس زن را مورد هجمه قرار داده باشد قابل مشاهده نيست. در نهج البلاغه نيز شاهد ظهور و بروز وسيع رويكرد مردانه هستيم امّا در مواردي نيز به ظاهر هجمه‌هايي به جنسِ زن مشاهده مي‌شود. از اين جهت تمايز بارزي ميان گفتمان قرآن ونهج البلاغه در اتخاذ رويكرد مردانه ديده ميشود. اين در حالي است كه كاربست گفتمان تساوي‌طلبانه-زنانه در نهج‌البلاغه در وضعيتِ كمينه و حداقلي آن است. سبك قرآن كريم در كاربستِ تلفيقيِ گفتمان‌هاي مرتبط با جنسيت نمايش‌گر سبكِ پيشرو آن است و مي‌تواند به عنوان ملاكي براي جرح و تعديل رواياتي كه رويكردي مخالف با آنرا اتخاذ كرده‌اند و نقد متني آنها به حساب بيايد.

A holistic and systematic look is one of the latest developments in identifying and extracting the structures and discourses that govern texts. The extraction of gender-related structures and discourses in the Qur'an and Nahj al-Balaghah is based on this holistic and systematic view. Two basic discourses can be seen in this regard: the male discourse and the egalitarian-female discourse. Although masculine discourse and its forms can be widely observed in the Qur'an, there are also numerous issues related to egalitarian and feminine discourse. There are never any explicit views in the Holy Qur'an that attack the female sex with generalization. In Nahj al-Balaghah, we also see the emergence and widespread manifestation of the masculine approach, but in some cases, there are apparently attacks on women. For this reason, there is a clear distinction between the discourse of the Qur'an and Nahj al-Balaghah in adopting a masculine approach. However, the application of the egalitarian-feminist discourse in Nahj al-Balaghah is at its minimum. The style of the Quran in the combined use of discourses related to gender shows its leading style and can be used as a criterion for modifying the narrations that have taken an opposite approach and their textual critique.