نقش دعا از منظر آيات و روايات در ارتقاي سلامت جسمي و روان شناختي؛ با تأكيد بر بحران شيوع كوويد 19

The Role of Prayer Based on the Quran and Narrations in Promoting Physical and Psychological Health; with an Emphasis on the Covid-19 Crisis

سابقه و هدف: شيوع ويروس كوويد 19 بحراني فراگير در جهان است كه نظام درماني كشورها را به‌شدت به خود مشغول ساخته است. اثرات روان‌شناختي همه‌گيري كرونا اگر بيش از اثرات جسماني آن نباشد، كمتر نيست. دعا يكي از اعمال مذهبي است كه اثرات مثبت آن از طريق مسيرهاي زيستي، روان‌شناختي و معنوي تأييد شده است. هدف اين مطالعه ارائۀ تعريفي از دعا، معرفي انواع و الگو­هاي دعا و تبيين اثرات آن با تأكيد بر شرايط بحران كرونا بود. روش كار: اين مطالعه از نوع تحليل محتوا است كه براي انجام آن ريشۀ «دعو» در آيات قرآن و روايات اهل ‌بيت (ع) از طريق نرم‌افزار و همچنين 182 آيۀ داراي ريشۀ دعو بررسي و مؤلفه­هاي تعريفي دعا از آنها استخراج شد. ادعيۀ صحيفۀ علويه، صحيفۀ سجاديه، صحيفۀ فاطميه و ادعيۀ كتاب مفاتيح‌الجنان نيز با هدف بررسي انواع دعا و تأثيرات آنها بررسي شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند. يافته‌ها: بر اساس آيات و روايات منتخب، تعريف دعا، دسته‌بندي انواع دعا، نقش و آثار دعا در سلامت جسمي و رواني و همچنين نقش دعا در بحران­ها و مصيبت­هاي زندگي مانند شيوع بيماري­ها استخراج شد. نتايج نشان داد دعا يكي از راهبردهاي مهم و مؤثر در مواجهه با بحران­هاي مختلف زندگي است و داراي انواعي شامل دعاي مناجاتي، دعاي سؤالي، دعاي تعليمي، دعاي استعاذه­اي و دعاي ذكري است. دعا در شرايط، موقعيت­ و مكان­هاي خاصي توصيه شده است و همچنين در زمان‌هاي خاصي دعاكردن تأثير بيشتري دارد و به اجابت نزديك­تر است. علاوه‌براين، وضعيت ايماني و روحي دعاكننده نيز در استجابت آن مؤثر است. نتيجه‌گيري: يافته‌ها نشان داد كه دعا يكي از انواع راهبردهاي مقابلۀ مؤثر با بحران و شرايط تهديد زندگي است كه در طراحي مداخلات سلامت بايد از همۀ ظرفيت­هاي آن در طراحي برنامه­ها استفاده نمود. سياست‌گذاري­هاي دولت­ها به‌ويژه در كشورهاي مسلمان بايد بر اين باشد كه از راهبردهاي مكمل نظير دعا جهت پيشگيري، كنترل و درمان بيماري استفاده كنند.

Background and Objective: Covid-19 pandemic is a prevalent crisis in the world, which has engaged the countries’ health care system. The psychological effects of this pandemic it is not less than physiological effects if it is not more. Praying is one of the religious behaviours, whose positive effects are confirmed through the psychological, biological and physical pathways. The goal of this review study was to present a definition of prayer, introduce the types and patterns of prayer and explain its effects with a focus on the covid-19 critical conditions. Methods: This study involved content analysis. For this purpose, the root of "Daw" (prayed) in the verses of the Quran and the narrations of Ahl ul-Bayt was studied through software, and 182 verses with the root of "Daw" and the defining components of prayer were extracted from these verses. The prayers of Alaviyyah, Sajjadiyyah, Fatimiyyah and the supplications of Mufatih al-Janan were also examined. The authors of the article did not report any conflict of interests. Results: Based on the selected Quranic verses and narrations, the definition of prayer, the classification of different types of prayer, the effects of prayer on physical and mental health, as well as the role of prayer in crises and calamities of life such as the spread of diseases, were extracted. The results showed that prayer is one of the most important and effective strategies in facing various crises in life, and it has various types, including chanting to God, questioning prayers, educational prayers, supplication prayers, and spiritual prayers. Certain conditions, positions and places have been recommended for praying and praying at certain times has a greater effect and are more likely to be answered. Furthermore, the state of one’s faith and spiritual state of the supplicant is also effective in its being answered. Conclusion: The findings showed that prayer is one of the effective strategies when exposed to crises and threat conditions in life. In designing health interventions, its full capacity should be used. Government in policies, especially in Islamic countries, should use complementary strategies such as prayer for disease prevention, control and treatment.