بررسي شكاف نرخ رشد بهينه و تحقق يافته حجم پول در اقتصاد ايران

Investigating The Gap Between Optimum and Actual Growth Rate Quantity of Money in Iran Economy

نرخ رشد پول در ادبيات اقتصادي يك مسئله كليدي است كه ميزان بهينگي آن در يك اقتصاد از طريق پارامترهاي مشخص نرخ رجحان زماني، نرخ بهره واقعي و نرخ همواركنندگي مصرف تعيين مي‌گردد. هدف اصلي اين پژوهش محاسبه نرخ رشد پول و مقايسه آن، با ميزان بهينه ‌‌‌‌نرخ رشد پول در اقتصاد ايران است. همچنين در صورت عدم رعايت قاعده بهينه پول مؤلفه‌هاي مؤثر بر اختلاف ميان نرخ رشد بهينه و نرخ رشد تحقق يافته حجم پول بررسي شده‌است. در اين مقاله شكاف پولي اقتصاد ايران با بهره‌گيري از الگوي تابع مطلوبيت سيدارسكي در بازه زماني 1338 تا 1399با استفاده از رهيافت كاليبراسيون در سه سناريو متفاوت بدست آورده شده‌است. سپس براي بررسي عوامل تأثيرگذار برروي شكاف پولي اقتصاد ايران از روش حداقل مربعات معمولي در بازه زماني 1352-1399 استفاده‌ شده‌است. نتايج بدست آمده از روش كاليبراسيون نشان مي‌دهد؛ در هر سه سناريو شكاف‌هاي نقدينگي ييشتر از شكاف‌هاي پولي بوده و شكاف‌هاي پولي تقريباً از روندي مشابه هم برخوردار هستند. نتايج تخمين حداقل مربعات معمولي نشان مي‌دهد كه نرخ رشد حقيقي سرانه اجزاي پايه‌ پولي برحسب منابع شامل خالص بدهي دولت به بانك مركزي؛ خالص ذخاير خارجي بانك مركزي و خالص بدهي بانك‌ها به بانك مركزي، شكاف‌ها را در سه سناريو افزايش داده‌است.

The growth rate of money in the economic literature is a key issue, the optimal rate of which is determined in an economy with certain parameters of the time preference rate, the real interest rate, and consumption smoothing rate. The main purpose of this study is to calculate the growth rate of money and compare it with the optimal growth rate of money in the Iranian economy. Also, in the case of non-observance of the optimal rule of money, the effective components of the difference between optimum and actual growth rate quantity of money investigated. In this paper, the monetary gap of Iran's economy is obtained using Sidarsky's utility function model in the period 1959 to 2020 using the calibration approach in three different scenarios. Then, to investigate the effective factors on the Iranian economic gap, the ordinary least squares method was used during the period 1973-2020. The results of the calibration method show that, in every three scenarios, liquidity gaps are more than monetary gaps, and monetary gaps almost have the same process. The results obtained from ordinary least squares method show that the growth rate of real monetary base components per capita in terms of resources including net government debt to the central bank; net foreign reserves of the central bank and net debt of banks to the central bank, have increased the gaps in three scenarios.