وجوه معنايي «أجر» در قرآن كريم با تكيه بر معناشناسي تاريخي

The Polysemy of Adjr in the Holy Qur'an Based upon Historical Semantics

«أجر» از كهن ترين ريشه هاي ثلاثي در زبان هاي سامي است كه 108 بار در 99 آيه از قرآن كريم به كار رفته است. تنوع در كاربردهاي قرآنيِ اين ريشه، همواره نظر عالمان تفسير به ويژه صاحبان كتب وجوه و نظاير را به خود جلب كرده و گاه براي آن تا 6 وجه معنايي برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر كوشش شده است تا با بهره گيري از روشِ معناشناسي تاريخي، قديم ترين معناي ريشه «أجر» در زبان هاي سامي پيجويي شود، سير تحولات معناييِ واژه «اجر» از زبان پيشاسامي تا عربيِ قرآني به مطالعه گذاشته شود و وجوه معناييِ اين واژه در آيات قرآني بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان مي دهد كه واژه «اجر» براي افاده سه معنا در قرآن كريم به كار رفته است: نخست، معناي «دستمزد» كه قديمترين معناي اين واژه است و در 24 آيه قرآني ديده مي شود؛ دوم، معناي «پاداش» كه در 70 آيه قرآني به چشم مي خورد؛ و سوم، معناي «مهريه» كه تنها در 5 آيه قرآني مشاهده مي شود. از ديگر دستاوردهاي مطالعه حاضر، پاسخ به اين پرسش است كه چرا قرآن كريم از واژه «اجر» براي اشاره به مفهوم «مهريه» بهره جسته است.

A-DJ-R , one of the most ancient triconsonantal roots in the Semitic languages, is used 108 times in 99 Qur'anic verses. Paying attention to the variety of Qur'anic usages of the root A -DJ -R, Muslim scholars have enumerated up to 6 different meanings for it. Based upon methodology of historical semantics, this study discovers the oldest meaning of the root A -DJ -R in the Semitic languages. The different semantic changes of this root, then, are investigated from the proto-Semitic language to the Qur'anic Arabic. This essay indicates that the word Adjr conveys three meanings in the Holy Qur'an: firstly, wage which is the oldest meaning of the root, and secondly, reward, and finally, bride-wealth. These three meanings are used respectively in 24, 70, and 5 Qur'anic verses. Moreover, this study answers an important question that why the Holy Qur'an used the word Adjr in reference to the concept of bride-wealth.