شخصيت اخلاقي در روان‌شناسي اخلاق و بررسي مفاهيم متناظر آن در منابع اسلامي

Moral Personality in the Psychology of Ethics and its Corresponding Concepts in Islamic Sources

روان‌شناسي اخلاق، شاخه‌اي از روان‌شناسي است كه به مسائل رواني مرتبط با اخلاق مي‌پردازد. شخصيت اخلاقي در سال‌هاي اخير يكي از موضوعات كليدي در حوزۀ روان‌شناسي اخلاق بوده است. مسئله اين است كه آيا بحث و بررسي در مورد اخلاق تنها در سطح رفتار است يا در سطح شخصيت هم مي‌توان از آن سخن گفت؟ ازاين‌رو، به دليل اهميت اين سازه در سطوح مختلف فردي و اجتماعي و عدم دسترسي به مفاهيم متناظر به اين سازه در منابع اسلامي، ضرورت بررسي آن از نگاه روان‌شناسي و منابع اسلامي روشن شد. به اين منظور، هدف اين پژوهش بررسي مروري نظريات و مدل‌هاي شخصيت اخلاقي در منابع روان‌شناختي، و بررسي مفاهيم متناظر به آن در منابع اسلامي است. روش پژوهش در بخش مرور نظريات و مدل‌هاي اين سازه در منابع روان‌شناختي از نوع توصيفي ـ تحليلي و در بخش بررسي مفاهيم متناظر آن در منابع اسلامي، توصيفي از نوع پيمايشيِ دلفي است. نتيجه اينكه سازۀ شخصيت اخلاقي در روان‌شناسي تبيين و با استفاده از ضريب نسبت روايي محتوا (CVI)، نظرات كارشناسان پيرامون مفاهيم متناظر، تحليل گرديد. رواييِ به‌دست‌‌آمده از مفاهيم متقين، محسنين، صالحين، صابرين، صديقين، عقلا، كرماء و عدول «1»، و ابرار و شرفا «83/0» به‌دست‌آمد و مورد تأييد قرار گرفت، و روايي مفهوم مكارم الاخلاق «33/0» به‌دست‌آمد و رد شد

Moral psychology is a branch of psychology that deals with psychological issues related to morality. In recent years, moral personality has been one of the key topics in the field of moral psychology. The question is whether the discussion of morality is only at the level of behavior or it can be talked about at the level of personality? Therefore, due to the importance of this concept at various individual and social levels and the lack of access to corresponding concepts in Islamic sources, the need to study it from the perspective of psychology and Islamic sources became clear. The purpose of this study is to review the theories and models of moral personality in psychological sources and to study the corresponding concepts in Islamic sources. The research method used for reviewing the theories and models of this construct in psychological sources is descriptive-analytical. In reviewing its corresponding concepts in Islamic sources, the descriptive method of Delphi survey type has been used. The construct of moral personality in psychology was explained, and using the content validity ratio (CVI), the opinions of experts on the corresponding concepts were analyzed. The validity obtained for the concepts of the pious, the virtuous, the righteous, the patient, the virtuous, the wise, the generous and the just was "1", and validity obtained for the concepts of the benevolent and honorable was "0.83" (they were confirmed). The validity for the concept of moral virtues was "0.33" and was thus rejected.