ساختار هستي‌ نگاري حوزه كودكان و نوجوانان بر اساس اصطلاحنامه اصكا

Constructing the ontology of Children and Young adults based on the ASKA Thesaurus

هدف: هدف پژوهش حاضر، تبيين رو‌ش‌شناسي و روابط موجود بين مفاهيم براي طراحي و ايجاد هستي‌نگاري‌ كودكان و نوجوانان به‌عنوان يكي از فناوري‌هاي پايه‌اي تحقق وب‌ معنايي است. روش پژوهش: پژوهش حاضر جز پژوهش‌هاي كاربردي است، چرا كه به ايجاد هستي‌نگاري كودكان و نوجوانان كه يكي از ابزارهاي ضروري در طراحي نظام‌هاي اطلاعاتي در زمينه كودكان و نوجوانان است مي‌پردازد. همچنين از جهت هدف و شيوه گردآوري اطلاعات اين پژوهش از نوع پژوهش‌هاي توصيفي و پيمايشي به حساب مي‌آيد. طراحي مفهومي هستي‌نگاري با استفاده از روش مث‌آنتولوژي بر اساس مفاهيم و روابط موجود در اصطلاحنامه اصكا (اصطلاحنامه كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان) صورت گرفت. روايي صوري و محتوايي ساختار مفهومي اين هستي‌نگاري توسط متخصصان حوزه كودكان و نوجوانان كتابخانه ملي و فن دلفي مورد تأييد قرار گرفت. ابزار مورد استفاده جهت ساخت هستي‌نگاري نرم افزار پروتژه ويرايش 5.5.0 است. يافته‌ها: نتايج نشان مي‌دهد كه هستي‌نگاري كودكان و نوجوانان مي‌تواند در 12 كلاس اصلي(آموزش و پرورش، ادبيات، ارتباطات، تاريخ، علوم اجتماعي، علم اطلاعات و رايانه، دين، روان‌شناسي، زبان‌شناسي، علوم و فناوري، فلسفه، هنر و سرگرمي) تشكيل شده و در آن 4 نوع ويژگي تفسيري (1- تعريف، 2- مترادف، 3- معادل است با، 4- يادداشت) به كار رفته است. اين هستي‌نگاري شامل 42 نوع ويژگي شيء (1- ابزاري است براي، 2- اجرا مي‌شود توسط، 3- اجرا مي‌كند، 4- ارزيابي مي‌كند، 5- استفاده مي‌شود در، 6- استفاده مي‌كند از، 7- انواعي دارد، 8- بخشي است از، 9- بر اساس، 10- بررسي مي‌شود در، 11- برگرفته است از، 12- برگزار مي‌شود در، 13- پايه‌گذار، 14- تاثير منفي دارد، 15- حامي، 16- حوزه مرتبطي است از ، 17- داراي مهارت، 18- روشي است براي، 19- زماني است براي، 20- سنجه‌اي است از، 21- شامل، 22- علائم دارد، 23- فراهم‌كننده، 24- قابل دسترس از طريق، 25- قانوني است از، 26- مانع مي‌شود از، 27- متاثر است از، 28- متضاد، 29- محل اجرا، 30- محل ساخت، 31- مرحله‌اي است از، 32- مطالعه مي‌كند، 33- مفهومي است از، 34- مفيد است براي، 35- موثر است بر، 36- ناشي است از، 37- نشانه‌اي است از، 38- نظريه‌اي است در، 39- نوعي است از، 40- هست يك، 41- همكار با، 42- ويژگي دارد)، كه از اين ويژگي‌ها، 1 ويژگي متقارن و 4 ويژگي گذرا (متعدي) و 6 مورد از اين روابط داراي رابطه معكوس است و همچنين داراي 16 نوع ويژگي داده (1- استفاده مي‌كند از، 2- اختصار، 3- ايجاد شده توسط، 4- به كار مي‌رود براي، 5- تاريخ ايجاد، 6- تاريخ برگزاري، 7- تاريخ تاسيس، 8- تاريخ تولد، 9- تاريخ وفات، 10- داراي انواع، 11- درمان مي‌شود، 12- شامل خدمات، 13- علائم، 14- علل، 15- قابل دسترس از منبع، 16- نام ديگر) مي‌باشد و 214 نمونه در آن قيد شده است. نتيجه‌گيري: با توجه به تمركز استانداردهاي جديد حوزه سازماندهي دانش به رويكردهاي هستي‌شناسانه، لزوم درك و شناخت هستي‌نگاري‌ها، روابط و چگونگي فعاليت آن‌ها بسيار حائز اهميت است. در اين خصوص، هستي‌نگاري كودكان و نوجوانان مي‌تواند يكي از ابزارهاي مفيد و كارآمد براي اين منظور و بازنموني براي دانش در اين حوزه باشد. اين ابزار ضروري مي تواند در طراحي نظام‌هاي اطلاعاتي در زمينه كودكان و نوجوانان مورد استفاده قرار گيرد و همچنين، مبنايي براي گسترش و توسعه اصطلاحات و مفاهيم آتي اين حوزه باشد.

Purpose: The purpose of this study is to explain the methodology and relationships between concepts for designing and creating ontology of children and Young adults as one of the basic technologies for the realization of the Semantic Web. Method: The present study is one of the applied researches because it deals with the creation of ontology of children and Young adults which is one of the essential tools in designing information systems in the field of children and Young adults. Also, in terms of purpose and method of data collection, this research is considered as a descriptive and survey research. Conceptual design of ontology was done using Methontology methodology based on the concepts and relationships in ASKA thesaurus (Thesaurus of Kanoon-e Parvaresh-e Fekri Koodakan va Nojavanan). The face and content validity of the conceptual structure was confirmed by experts in the field of Children and Young adults of the National Library and Delphi method. The tool used to build the Protégé of the software is version 5.5.0 Findings: The results showed that the ontology of Children and Young adults can be composed of 12 main classes (education, literature, communication, history, social sciences, Information science & Computer, religion, psychology, linguistics, science and technology, philosophy, Arts and recreation). 4 types of interpretive attributes (1- Definition, 2- Synonyms 3- Equivalent to, 4- Notes) are used. This ontology includes 42 types of object attributes (1-Instrument for, 2- Executed by, 3- Executes, 4- Evaluates, 5- Is Used of, 6- Uses, 7- Has kind, 8- Is part of, 9- Based on, 10- Checked in, 11- Taken from, 12- Held in, 13- Founder, 14- Has negative influence, 15- Supporter, 16- Is a related field of, 17- Has skill, 18- Is Method of, 19- Is a time for, 20- Is a measure of, 21- Includes, 22- Has symptom, 23- Provider, 24- Accessible by, 25- Is low of, 26- Prevents from, 27- Is affected by, 28- Opposite to, 29- Execution place, 30- Operation place, 31- Phase of, 32- Studies, 33- Is concept of, 34- Beneficial for, 35- Is effective on, 36- Caused by, 37- Is sign of, 38- Is theory of, 39- Is a kind of, 40- Is a, 41-Collaboration with, 42- Has Property), Which of these properties, a symmetric properties and four Transitive properties and 6 of these relationships are Inverse properties property and also has 16 types of data properties (1- Uses, 2- Abbreviated, 3- Created by, 4- Used for, 5- Date of creation, 6- Date of holding, 7- Date of establishment, 8- Date of birth, 9- Date of death, 10-Has Kind, 11- Are treated, 12- Including services, 13- Symptoms, 14- Causes, 15- Accessible from the source, 16- Another name) and 214 samples are listed. Conclusion: Given the focus of new standards in the field of knowledge organization on ontological approaches, the need to understand and recognize ontologies, relationships, and how they operate and function is very important. In this regard, the ontology of Children and Young adults can be one of the useful and effective tool for this purpose and a representation of knowledge in this field. This essential tool can be used in the design of information systems for Children and Young adults, and also as a basis for the development of future terms and concepts in this field.