مقايسه تحليلي تحولات نگرش به مديريت يكپارچه آب و فاضلاب شهري در برنامه‌هاي توسعه ايران

Analytical Comparison of Attitude Change to Integrated Management of Urban Water/Wastewater in the Development Plans of Iran

هدف از مقاله حاضر، مقايسه تحليلي تحولات نگرش به مديريت يكپارچه آب و فاضلاب شهري در برنامه‌هاي توسعه ايران (قبل و بعد از انقلاب اسلامي) است. نتايج حاصل از اين تحقيق حاكي از وجود چهار دوره در تحولات نگرش به اين موضوع در كشور است. دوره اول با هدف آغاز رسمي تفكر برنامه‌ريزي شكل گرفته است. دوره دوم نيز كه تا قبل از انقلاب اسلامي به طول انجاميد، نظام برنامه‌ريزي در كشور پس از كسب تجربه، با تحولي شگرف روبرو شده و مباحثي از جمله پوشش كشوري شبكه فاضلاب، تامين آب قابل اطمينان و تعيين حداقل نرخ آب، براي نخستين بار در برنامه‌هاي توسعه كشور بيان گرديد. در سال‌هاي انتهايي اين دوره، برنامه‌ريزي در كشور به بلوغ رسيده و به جز بحث تصفيه آب، ساير بخش‌ها مورد توجه قرار گرفته است. دوره سوم نيز در پي وقوع انقلاب اسلامي و با بازنگري در قانون اساسي شكل گرفت. دوره‌اي كه در ابتدا بدون پشتوانه سياست‌هاي كلان و پس از اواسط دهه هشتاد، با تدوين و ابلاغ سياست‌هاي كلان در كشور، موجب شكل‌گيري دوران تعالي به رويكرد مديريت يكپارچه آب و فاضلاب شهري در نظام برنامه‌ريزي و ايجاد يك نقشه راه كلان در كشور شد. دوره چهارم تحولات نگرش نيز همزمان با آغاز گام دوم انقلاب شروع شده و تا سال 1444 به طول خواهد انجاميد. در اين دوره "الگوي اسلامي ايراني پيشرفت" به عنوان چارچوب بالادستي سياست‌هاي كلي و قوانين برنامه‌اي كشور، مي‌تواند در ايجاد رويكرد مديريت يكپارچه آب و فاضلاب شهري در برنامه‌هاي توسعه آتي، نقشي به سزا ايفا نمايد.

The main purpose of this study is an analytical comparison of attitude change to integrated management of urban water/wastewater in the development plans of Iran before and after the Islamic Revolution. The results indicate that there are four periods of changes in attitude towards this issue in Iran. The first period was initiated to launch planning thinking. In the second period, which lasted till before the Islamic Revolution, the planning system in Iran, after gaining experience, has undergone a dramatic change and some issues such as national coverage of the wastewater collection system, reliable water supply and minimum price of water, were mentioned in the development plans for the first time. In the end years of this period, planning in Iran was matured and all aspects of integrated management except water treatment had been considered. The third period came simultaneously with the revision of the constitution of Iran after the revolution. In this period, supported by macro policies after the mid-2000s, a period of excellence in the approach of integrated management of urban water and wastewater was created. Also, a macro roadmap in the planning system of Iran was developed. The fourth period of attitude changes began with the beginning of the second step of the revolution and will last until 2065. In this period, the "Islamic-Iranian Model of Progress", as an upstream framework of the macro policies and development plans, have a significant role in establishing an integrated urban water and wastewater management approach in future development plans.