پديد آورندگان :
منصوري، امين دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده اقتصاد و علوم اجتماعي - گروه اقتصاد، اهواز، ايران , افقه، مرتضي دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده اقتصاد و علوم اجتماعي - گروه اقتصاد، اهواز، ايران , آقايي جنت مكان، حسين دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده حقوق و علوم سياسي - گروه حقوق، اهواز، ايران , شريف زاده اهوازي، شيوا دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده اقتصاد و علوم اجتماعي - گروه اقتصاد، اهواز، ايران
كليدواژه :
شبيه سازي , توسعه انساني , درآمد بدون نفت , DOLS , استان خوزستان
چكيده فارسي :
شاخص توسعه ي انساني، شاخصي تركيبي براي سنجيدن سه معيار شامل زندگي طولاني و سالم، دسترسي به دانش و معرفت و سطح رفاه مناسب در زندگي است. از سال 2011 تاكنون، اجزاي شاخص توسعه ي انساني شامل شاخص هاي آموزش تركيب شاخص ميانگين سال هاي تحصيل براي بزرگسالان (جمعيت 25ساله و بيشتر) و شاخص سال هاي مورد انتظار تحصيل، شاخص اميد به زندگي و شاخص درآمد سرانه هستند و شاخص توسعه ي انساني در واقع ميانگين هندسي اين سه شاخص است. اين شاخص سالانه توسط سازمان ملل براي كشورها محاسبه مي شود ولي براي ايالت ها، استان ها، شهرستان ها و مناطق در كشورها محاسبه نمي شود. لذا محققين مي بايست براي اهداف مشخصي خود به محاسبه ي اين شاخص براي استان ها بپردازند.
متودولوژي:
نبود چنين آماري در ايران نيز از جمله خلاء هاي آماري در كشور است كه انجام پژوهش هاي منطقه اي و استاني را به شدت محدود و غيردقيق كرده است. براي رفع اين كمبود، در اين تحقيق، شاخص توسعه انساني استان خوزستان در سال هاي 1375، 1385، 1390 و 1395 با استفاده از جديدترين فرمول محاسبه شده است. لازم به ذكر است شبيه سازي شاخص توسعه ي انساني بسيار وقت گير و دشوار است كه عدم توجه به جزئيات مي تواند شاخص را دچار انحراف سازد. لذا به منظور پيدا كردن حصول اطمينان از دقت محاسبات، شاخص توسعه انساني براي كشور نيز محاسبه شده است و با شاخص توسعه انساني محاسبه شده ي سازمان ملل براي ايران، مقايسه شده است، تا از صحت محاسبات براي شاخص توسعه انساني در استان خوزستان اطمينان حاصل شود. روش اتخاذ شده يك الگوي رفتاري هم‌زمان بوده كه اثرات تغييرات شاخص توسعه انساني را از طريق مولفه هاي شاخص توسعه انساني سازمان ملل مد نظر قرار مي‌دهد و به طور هم زمان آن را پيش بيني و در شاخص توسعه انساني ملحوظ مي‌دارد. روش برآورد، بر اساس روش حداقل مربعات پويا ارائه شده توسط استوك و واتسون (1993) كه به منظور پيش بيني در متغيرها بسيار مفيد است، مي‌باشد.
يافته ها:
با توجه به نتايج تحقيق شاخص توسعه انساني استان خوزستان را مي توان براي دوره ي 1397-1369 شبيه سازي كرد. نتايج اين شبيه سازي در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول 1. شبيه سازي شاخص توسعه انساني استان خوزستان
به منظور بررسي كامل‌تر نتايج شبيه سازي با مقادير داده‌هاي واقعي، نتايج محاسبه معيارهاي ارزيابي شبيه سازي در جدول 2 نشان داده شده است. اين نتايج نشان از اعتبار شبيه سازي انجام شده دارد.
همانطور كه نتايج جدول 1 نشان مي دهد شاخص توسعه انساني خوزستان تا سال 1384 روند رو به رشد و ملايمي طي شده است اما از سال 1385 به نظر مي رسد در شاخص توسعه انساني يك جهش و يا شكست ساختاري رخ داده است اما در سال هاي 1395 تا 1397 اين روند ثابت بوده است و به نوعي به نظر مي رسد به مقدار باثبات خود رسيده است. همچنين بر اساس اين شبيه سازي شاخص توسعه انساني در استان خوزستان تا سال 1387، در سطح متوسط قرار داشته ولي از سال 1388 به مرحله ي بالا رسيده است.
نتيجه گيري:
براي سنجش اين فرضيه، در اين تحقيق با استفاده از فرمول جديد، شاخص توسعه انساني استان خوزستان براي سال هاي 1375، 1385، 1390 و 1395 محاسبه گرديد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه شاخص اميد به زندگي و شاخص آموزش در استان خوزستان از كشور وضعيت بدتري دارد ولي شاخص درآمدي (با احتساب نفت) از مقدار مشابه كشوري اش بيشتر بوده است. با اين وصف، محاسبه شاخص توسعه انساني بدون نفت براي خوزستان نشان داد كه اين شاخص درآمدي از كشور وضعيت نامناسب تري دارد.
براساس نتايج به دست آمده، شاخص توسعه انساني استان خوزستان از سال 1375 با مقدار 64/0 از سطح متوسط به سطح بالا در سال هاي 1385 تا 1395 رسيده است كه رشد قابل قبولي در اين شاخص است. همچنين شاخص توسعه انساني بدون نفت استان خوزستان از شاخص مشابه كشوري كمتر است و نشان از وضعيت بدتر استان خوزستان نسبت به كشور در اين زمينه دارد.
نتايج شبيه سازي شاخص توسعه انساني نشان مي دهد تا سال 1384 روند رو به رشد و ملايمي طي شده است اما از سال 1384 به نظر مي رسد در شاخص توسعه انساني يك جهش و يا شكست رخ داده است. همچنين بر اساس اين شبيه سازي شاخص توسعه انساني در استان خوزستان تا سال 1388، در سطح متوسط قرار داشته كه بعد از سال 1389 به مرحله‌ي بالا رسيده است.
چكيده لاتين :
INTRODUCTION
Human Development Index is a composite one to measure three criteria of longevity, access to knowledge and appropriate level of welfare. Since 2011, education, the combination of mean study years for adults (25 years of age and elder) and expected years of studying, life expectancy and income per capita have been considered as components of Human Development Index. Human Development Index is in fact the geometrical mean of these three indexes. This index is annually calculated for countries by the United Nations but not for their states, provinces, cities and regions. Therefore, researchers themselves must calculate this index for provinces for certain purposes.
METHODOLOGY
Lack of such statistics is also a statistic deficit in Iran that has made regional and provincial researches limited and inaccurate. To remove this deficit in this research Khouzestan Human Development Indexes in the years 1996, 2006, 2011 and 2016 have been calculated using the latest formula. It needs to be mentioned that the simulation of Human Development Index is difficult and time consuming. Not paying attention to details can deviate the index. So in order to ensure the precision of calculations, the Human Development of the country has also been calculated and compared with the same index calculated by the United Nations for Iran in order to ensure the authenticity of Human Development Index in Khouzestan. The applied method was a simultaneous behavioral pattern which considers the changes in Human Development Index through components of the United Nations Human Development Index and also simultaneously predicts and includes it in Human Development Index. The estimation method is based on Stock and Watson (1993) Dynamic least squared method that is helpful for predicting variables.
FINDINGS
According to results, Khouzestan Human Development Index for the period 1990-2019 can be simulated. The related results are presented in table 1.
Table 1. Simulation of Khuzestan Human Development Index
For further investigation of the results of simulation with real data, the results of calculating simulation assessment criteria have been shown in table 2. The results verify the validity of simulation.
Table 2. prediction error criteria
As table 10 shows, Khouzestan Human Development Index had a slow rising trend up until 2005 but from 2006, there seems to be a jump or structural failure in Human Development Index. However, during 2016-2018 the trend reached a plateau and it seems to have reached its stabilized level. Also, based on this simulation Khouzestsan Human Development Index was in an average level up until 2008 but since 2009 it has reached its high.
CONCLUSION
To assess this hypothesis, in this research using the new formula Khouzestan Human Development Indexes for the years 1996, 2006, 2011 and 2016 were calculated. The results showed that the indexes of life expectancy and education in Khouzestan were in a worse situation than that of the country but the index of income (taking oil into account) was more than that of the country. The calculation of Khouzestan Human Development Index without oil showed a worse situation than that of the country.
Based on results, Kouzestan Human Development Index reached from an average level in 1996 to a high level during 2006 to 2016. This is an acceptable growth. Also, Khouzestan Human Development Index without oil is lower than that of the national index and this represents the worse status of the province compared to the country.
The results of simulating Human Development Index show that up until 1389, there was a slight rising trend but from this year on there has been a jump or failure. Moreover, Khouzestan Human Development Index was in an average level up to 1385 but it has reached a high one since 2010.
