سلفي‌ گري جديد در اهل سنت و احياگري شيعي؛ با تاكيد بر آراي يوسف قرضاوي و مرتضي مطهري

Sunni New Salafism and Shia Revival: Comparison of Yusuf al-Qaradawi and Martyr Morteza Motahari

نوسلفي­ گري در انديشه اهل سنت و احياگري در تفكر شيعي و تعابير و تفاسير مختلف از آن از مسائل مهم متفكران و انديشمندان جهان اسلام محسوب مي­شود. ازجمله متفكراني كه در اين قلمرو داراي ديدگاه ­هاي قابل‌ مطالعه‌اي هستند، مي­توان به ديدگاه شهيد مرتضي مطهري ازجمله انديشمندان احياگري در تفكر شيعي و يوسف قرضاوي از انديشمندان شاخص نوسلفي اهل سنت اشاره كرد. اين تحقيق با استفاده از روش توصيفي-تحليلي و با بهره­گيري از رويكرد تطبيقي به دنبال پاسخ به اين پرسش اصلي است كه انديشه­ هاي نوسلفي و احياگران تفكر شيعي چه تفاوت­ها و شباهت­ هايي دارد. مقايسه تفكر اين دو انديشمند نشان­ دهنده شباهت­ها و تمايزات ادراكي آنان از اسلام است. درنتيجه، مقايسه انديشه ­هاي احياگري در تفكر شيعي با ايده­ هاي نوسلفي اخواني قرضاوي نشان مي­ دهد كه آن­ها به جامعيت دين اسلام اعتقاد دارند. اعتقاد به لزوم برقراري حكومت اسلامي نيز در هر يك از اين دو انديشه مشاهده مي­ شود؛ با اين‌حال آن­ها در شكل حكومت تفاوت ديدگاه دارند. شهيد مطهري و قرضاوي جدايي دين از سياست را با اسلام بيگانه مي­ دانند. پذيرش دموكراسي و آزادي در اسلام ازجمله شباهت­ هاي ديگر ديدگاه­هاي شهيد مطهري و قرضاوي است؛ بااين‌حال تفاوت ماهوي دموكراسي اسلامي و غربي از ديدگاه­ هاي اين انديشمندان برداشت مي­شود. پذيرش حقوق زنان نيز از شباهت­هاي ديدگاه ­هاي شهيد مطهري و قرضاوي است. همچنين اين انديشمندان بر عدم اعتبار ناسيوناليسم در اسلام تأكيد دارند.

New Salafism in Sunni thought and revival in Shia thought and their different interpretations are among the most important issues of Islamic world’s philosophers. Among the thinkers that have analyzable thoughts, are Yusuf al-Qaradawi and martyr Morteza Motahari. This study uses the descriptive-analytical method and comparative approach to answer the main question: what are the similarities and differences between Sunni New Salafism thoughts and Shia revival thoughts? Comparing the thoughts of these two scholars shows their interpretative similarities and differences of Islam. The comparison shows that these two thoughts both believe in the universality of Islam. The belief in necessity of establishing an Islamic government is also seen in both of these thoughts, although their viewpoints differ in the form of government. Martyr Motahari and Qaradawi believe that the separation of religion and politics is alien to Islam. Accepting democracy and freedom is among the similarities of their viewpoints, although a difference in the nature of Islamic democracy and western democracy is interpreted. Accepting women’s laws is one of their similarities. They also emphasize on invalidity of nationalism in Islam.