مطالعۀ دانش بومي و مصارف سنتي برخي از گياهان دارويي در منطقۀ بلوچستان ايران

Study of indigenous knowledge and traditional uses of some medicinal plants in Baluchestan region of Iran

علم اتنوبوتاني به تحقيق و بررسي چگونگي به‌كارگيري مردم يك قوم، فرهنگ يا منطقۀ خاص از گياهان بومي موجود در آن منطقه مي‌پردازد. با توجه به اينكه روش‌ها و موارد مصرف گياهان دارويي در مناطق مختلف متفاوت است، پژوهش حاضر با هدف آشنايي با فرهنگ استفادۀ سنتي از گياهان دارويي منطقۀ بلوچستان جهت درمان بيماري‌ها انجام شد. مواد و روش‌ها: به اين منظور پس از شناسايي گياهان منطقه به‌طور هم‌زمان نام محلي، خواص دارويي، نحوۀ استفاده و ساير اطلاعات مربوط به گونه‌ها گردآوري شد. يافته‌ها: در اين مطالعه 20 گونۀ گياهي متعلق به 18 خانواده بررسي شد. بيشترين كاربرد دارويي گونه‌هاي مورد بررسي در اين منطقه در درمان بيماري‌هاي گوارشي (8 گونه، 29/6 درصد)، مسكن و درمان كوفتگي (6 گونه، 22/2 درصد) و كاهش قند خون و چربي خون (5 گونه، 18/5 درصد) و كمترين آن بيماري‌هاي چشم (1 گونه، 3/7 درصد) مي‌باشد. بررسي نوع مصرف گياهان بيانگر اين نكته بود كه بيشترين نوع مصرف به‌صورت جوشانده و ضماد است. نتيجه‌گيري: با توجه به كثرت گياهان دارويي در اين منطقه و استفادۀ وسيع مردم بومي از آن‌ها جهت درمان بسياري از بيماري‌ها مي‌توان با مطالعات بيشتر به‌ويژه در دسته‌بندي بيماري‌ها به نتايج راه‌گشايي در زمينۀ كاربرد گياهان دارويي در درمان بيماري‌ها دست يافت.

Ethnobotany is the study of use of native plants in a particular ethnic group, culture, or region. Due to the fact that the methods and uses of medicinal plants vary in different regions, the aim of present study was to introduce the culture of traditional use of medicinal plants to treat diseases in Baluchestan region. Materials and Methods: Following identification of the plants of the region, the local name, medicinal properties, method of use and other information related to the species were collected simultaneously. Results: In this study, 20 plant species belonging to 18 families were investigated. The most common use of medicinal species in this region were for gastrointestinal diseases (8 species, 29.6%), analgesia and treatment of contusions (6 species, 22.2%), and reduction of blood sugar and blood lipids (5 species, 18.5%), while the least belonged to eye diseases (1 species, 3.7%). Study of the type of consumption indicated that herbs were most commonly used as decoctions and poultices. Conclusion: Due to the richness of medicinal plants in Baluchestan and the widespread use of indigenous plants for treatment of many diseases, it is possible to reach new insights in application of medicinal plants by further studies.