بازشناسي سايه‌نويسي از سرقت علمي: مفهوم؛ انواع و رويكرد قانون

مقدمه: سايه نويسي كه خلق و ايجاد اثر براي و به نام ديگري است غالباً همراه با اعطاي نويسندگي يا نويسنده مهمان است. گرچه اين پديده زاده دوران مدرن نيست و سالهاست كه خدمات سايه نويسي در عرصه هاي مختلفي چون سياست، حقوق و... مورد استفاده قرار مي گيرد، اما سايه نويسي دانشگاهي به‌واسطه ظهور و گسترش استفاده از فناوري هاي نوين ابعاد تازه تري به خود گرفته است. ظهور مؤسسات مختلفي كه به ارائه انواع متنوعي از خدمات در زمينه نوشتن مقاله، پايان نامه و رساله مي پردازند موجب بروز پيامدهاي منفي چون لطمه به شهرت و اعتبار نهادي، نقض اصالت و تماميت علمي شده است. بدين جهت سياست گذار جنايي كشور در حمايت از علم و اصالت توليدات علمي به اين پديده واكنش نشان داده است. ازاين‌رو، هدف اين پژوهش ارائه شناخت و آگاهي بخشي نسبت به سايه نويسي و ابعاد مختلف آن و نيز آشنايي با رويكرد قانون گذار در مقابله با اين پديده مي باشد.روش شناسي: روش مورد استفاده در اين پژوهش توصيفي و تحليلي است و شيوه جمع آوري اطلاعات به‌صورت كتابخانه اي است.يافته ها: سايه نويسي و اجاره علمي (استفاده از شخص ثالث براي آماده كردن كار پژوهشي) نقض هنجارهاي اخلاقي و قانوني مي‌باشد. سايه نويسي در قانون پيش گيري و مقابله با تقلب در تهيه آثار علمي جرم انگاري شده است. قانون گذار با دو شيوه پيش بيني ضمانت اجراها و استراتژي هاي پيش گيري به مقابله با سايه نويسي پرداخته است. به‌موجب اين قانون، ارائه خدمات سايه نويسي جرم بوده و مشمول مجازات كيفري مي باشد و استفاده از اثري كه توسط سايه نويس آماده شده در دانشگاه ها به‌عنوان اثر خود تخلف بوده و مشمول مجازات هاي اداري و انتظامي مي گردد.نتيجه گيري‌ : به‌منظور مقابله مؤثر با اين پديده در جامعه علمي نيازمند اتخاذ سياست هاي مدون و كدهاي اخلاقي و حقوقي شفاف و جامع تر هستيم.