بررسي تحليلي اسناد و دلالتِ روايات تفسيري آيۀ 31 سورۀ بقره بر وجود پيشيني اهل‌بيت عليهم السلام

در جريان انتصاب خليفۀ الهي، قرآن كريم از تعليم اسماء به حضرت آدم خبر مي‌دهد؛ اسمائي كه بر ملائكه عرضه مي‌شود و آن‌ها اظهار بي‌اطلاعي مي‌كنند: ﴿وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِكَةِ...﴾ (البقره:31). چيستي و مصاديق اين اسماء همواره مورد بحث و اختلاف مفسران بوده كه در دو رأي، قابل ساماندهي است: 1. تعليم همۀ حقايق عالم 2. شناساندن ارواح اهل‌بيت عليهم السلام كه مستند به سه روايت تفسيري است. پژوهش حاضر، با تحليل سندي و محتوايي، سه روايت يادشده را به ‌شهادت مؤيدات قرآني و روايي، قابل اعتماد ارزيابي ‌مي‌كند. آنگاه در مواجهۀ اين روايات با دستۀ ديگري از روايات، از ميان سه رويكرد مفسران، ديدگاه جمع بين دو دسته روايت را برمي‌گزيند؛ اما براي رفع اشكال‌هاي برخي مفسران، به اين تحليل مي‌رسد كه حقايق همۀ موجودات عالم به حضرت آدم، تعليم داده شد كه والاترين مصاديق آن، ارواح اهل‌بيت(ع) بوده؛ اما اسمائي كه بر ملائكه عرضه شده و آن‌ها به دليل مرتبۀ ناز‌‌ل‌تر از آن مطلع نبودند، تنها حقيقت اهل‌بيت بوده است. شواهد درون‌متني آيه نظير تفاوت ضمائر آيه، تفاوت كاربرد واژگان تعليم در مورد آدم و انباء در مورد ملائك، نيز دقت در كاربست الفاظ رواياتِ سه‌گانه اين رأي را تقويت مي‌كند. بنابراين، آيۀ تعليم اسماء با استناد به اين سه روايت بر وجود نوري اهل‌بيت و تقدم خلقت نوري آنان بر آفرينش حضرت آدم، دلالت دارد.