آسيب‌شناسي روشي اعتبارسنجي احاديث تأويلي معصومان(ع)

احاديث معصومان (ع) مهم‌ترين منبع فهم معنا و مقصود آيات قرآن است. بخش مهمّي از احاديث به بيان باطن و تأويل آيات اختصاص دارد. بدون ترديد، اعتبارسنجي دقيق و متقن اين احاديث براي بررسي استناد آنها به معصومان(ع) و تبيين معناي باطني و تأويل آيات مستند به آنها، ضروري است. صاحب‌نظران با استفاده از روش‌هاي گوناگون اين اخبار را اعتبارسنجي مي‌كنند؛ برخي سهل‌گيرانه و خوشبينانه به نقد و گزينش و پذيرش آنها، و برخي ديگر به استناد پديده جعل و غلوّ، بدبينانه به نقد و ردّ احاديث تأويلي پرداخته‌اند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به اين پرسش است كه چه اموري در حوزه روش نقد، واقع‌نمايي نتيجه ارزيابي را مخدوش مي‌كند؟ اين نوشتار با اين پيش‌فرض كه مقوله اعتبارسنجي يا نقد احاديث تأويلي، نوعي داوري است كه مي‌تواند واقع نما و داراي ارزش علمي باشد يا خلاف آن توصيف شود، به شناسايي آسيب‌ها و بيان روش‌هاي نادرست در عرصه ارزيابي اين احاديث مي‌پردازد تا از داوري نادرست درباره احاديث تأويلي پيشگيري شود. بي‌توجّهي به تعريف غلوّ، عدم سنجش داده‌هاي رجاليان، بي‌توجّهي به گزارش و اقوال مخالف، فهم ناتمام متن روايت تأويلي، بي‌توجّهي به قاعده «توقّف و ردّ علم» در بررسي روايات تأويلي، استناد به برخي مباني اختلافي، همسان‌پنداري تفسير و تأويل و بسندگي به «تأويل اصولي‌ـ‌كلامي» از آسيب‌هاي روشي اعتبارسنجي احاديث تأويلي به‌شمار مي‌آيند كه در اين مقاله تبيين شده‌اند.